نقش جمعیت همیاران سلامت روان ایران در پیشگیری از خودکشی

*زهرا نیازاده
روانشناس ومترجم

پیشگیری از خودکشی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه امروز است و در این میان نقش جمعیت همیاران سلامت روان ایران بسیار پررنگ و اثرگذار بوده است.

این جمعیت با هدف ارتقای آگاهی عمومی، کاهش انگ بیماری‌های روانی و تقویت حمایت‌های اجتماعی شکل گرفته و توانسته است با فعالیت‌های گسترده خود در حوزه سلامت روان، گام‌های مهمی در کاهش نرخ خودکشی در کشور بردارد.

خودکشی معمولاً نتیجه مجموعه‌ای از مشکلات روانی، اجتماعی و اقتصادی است و افراد در شرایط بحرانی نیازمند توجه، آموزش و حمایت می‌باشند.
جمعیت همیاران سلامت روان ایران با بهره‌گیری از نیروهای داوطلب و متخصصان این حوزه، بستری فراهم کرده است که افراد در معرض خطر بتوانند به موقع شناسایی شوند و خدمات مشاوره‌ای و حمایتی دریافت کنند.
این نقش‌آفرینی به تدریج توانسته آگاهی جامعه را افزایش دهد و به خانواده‌ها یادآور شود که پیشگیری از خودکشی امری ممکن و دست‌یافتنی است.

یکی از مهم‌ترین اقدامات جمعیت همیاران سلامت روان ایران در پیشگیری از خودکشی، آموزش عمومی و ترویج سواد سلامت روان است.
این جمعیت با برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و دوره‌های آموزشی در مدارس، دانشگاه‌ها، محیط‌های کاری و حتی محلات، سعی کرده است سطح آگاهی مردم را درباره نشانه‌های خطر خودکشی بالا ببرد.
بسیاری از افراد جامعه نمی‌دانند که علائمی مانند انزوا، ناامیدی، تغییرات ناگهانی در رفتار یا صحبت درباره مرگ می‌تواند نشانه‌ای جدی از خطر خودکشی باشد.
آموزش این نشانه‌ها به خانواده‌ها، معلمان، دوستان و همکاران باعث می‌شود افراد در معرض خطر سریع‌تر شناسایی شده و مورد حمایت قرار گیرند.
علاوه بر این، جمعیت همیاران سلامت روان ایران تلاش می‌کند انگ اجتماعی مربوط به بیماری‌های روانی را کاهش دهد تا افراد بدون ترس از قضاوت بتوانند مشکلات خود را بیان کرده و کمک تخصصی دریافت کنند.

در کنار آموزش عمومی، مشاوره فردی و گروهی نیز یکی از ارکان اساسی فعالیت‌های جمعیت همیاران سلامت روان ایران محسوب می‌شود.
بسیاری از افرادی که افکار خودکشی دارند، احساس می‌کنند در تنهایی و بن‌بست قرار گرفته‌اند. مشاوران و روانشناسان این جمعیت با ارائه جلسات حضوری و گاهی آنلاین، فضایی امن برای گفتگو ایجاد می‌کنند تا افراد بتوانند مشکلات خود را بدون ترس و قضاوت مطرح کنند.

گفتگوی درمانی و شنیده شدن خود به خود از میزان فشار روانی می‌کاهد و به فرد کمک می‌کند راه‌حل‌های جدیدی برای مشکلاتش بیابد.
این خدمات به ویژه در مناطق محروم که دسترسی به روانشناس و مشاور محدود است، ارزش بسیار بالایی دارد و جمعیت همیاران سلامت روان ایران تلاش کرده با ایجاد شبکه‌های محلی این خدمات را گسترده‌تر سازد.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم فعالیت جمعیت همیاران سلامت روان ایران، ایجاد گروه‌های همیار و شبکه‌های حمایتی است.
تحقیقات نشان داده‌اند که داشتن حمایت اجتماعی قوی یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده در برابر خودکشی است.
این جمعیت با تشکیل گروه‌های همیاری و داوطلبانه، فضایی ایجاد کرده است که افراد در معرض خطر احساس کنند تنها نیستند و کسانی هستند که به مشکلاتشان اهمیت می‌دهند.

در این گروه‌ها، افراد تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند، از یکدیگر حمایت می‌کنند و راه‌های مقابله با مشکلات را یاد می‌گیرند.
این شبکه‌های حمایتی نه تنها به کاهش احساس تنهایی کمک می‌کند بلکه موجب افزایش حس تعلق اجتماعی و امید به زندگی می‌شود.
همین حمایت‌های کوچک اما مداوم، در بسیاری از موارد توانسته افراد را از مسیر خطرناک خودکشی دور کند.

فعالیت‌های جمعیت همیاران سلامت روان ایران همچنین در زمینه همکاری با سازمان‌های دولتی و غیردولتی اهمیت ویژه‌ای دارد.
پیشگیری از خودکشی تنها با فعالیت یک گروه خاص امکان‌پذیر نیست بلکه نیازمند هم‌افزایی و همکاری‌های چندجانبه است.
این جمعیت با وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها همکاری کرده تا سیاست‌های جامع‌تری برای ارتقای سلامت روان و کاهش خودکشی تدوین شود. رسانه‌ها به ویژه نقش بزرگی در این زمینه دارند زیرا نحوه انعکاس اخبار خودکشی می‌تواند تأثیر مستقیم بر ذهنیت عمومی داشته باشد.
جمعیت همیاران سلامت روان ایران در این حوزه آموزش‌های لازم را به خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای داده است تا از انتشار اخبار تحریک‌آمیز یا نامناسب جلوگیری شود و به جای آن، پیام‌های امیدبخش و آموزشی به جامعه منتقل گردد.

یکی از اقدامات ارزشمند این جمعیت، تمرکز بر نوجوانان و جوانان به عنوان قشر پرخطر است.
دوره نوجوانی و جوانی همراه با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی بسیاری است که می‌تواند افراد را آسیب‌پذیرتر کند.
جمعیت همیاران سلامت روان ایران با ورود به مدارس و دانشگاه‌ها، کارگاه‌های آموزشی و جلسات مشاوره‌ای ویژه این گروه سنی برگزار می‌کند.
همچنین برنامه‌های سرگرمی، ورزشی و فرهنگی با هدف افزایش نشاط اجتماعی و تقویت مهارت‌های زندگی در بین جوانان طراحی شده است.
آموزش مهارت‌هایی مانند مدیریت استرس، حل مسئله، کنترل خشم و برقراری ارتباط مؤثر به جوانان کمک می‌کند در مواجهه با مشکلات زندگی، به جای ناامیدی و افکار خودکشی، راه‌های سالم‌تر و مثبت‌تری انتخاب کنند.

از دیگر دستاوردهای جمعیت همیاران سلامت روان ایران، تلاش برای کاهش دسترسی به ابزارهای خودکشی است.
این رویکرد یکی از استراتژی‌های علمی در سطح جهانی برای کاهش آمار خودکشی محسوب می‌شود.
جمعیت با همکاری نهادهای محلی و خانواده‌ها آموزش می‌دهد که چگونه باید داروها، سموم و وسایل خطرناک را به درستی مدیریت کنند تا در دسترس افراد در معرض خطر قرار نگیرد.
همچنین با اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها و آموزش آن‌ها درباره روش‌های مراقبت از اعضای آسیب‌پذیر، بسیاری از بحران‌ها پیش از وقوع خنثی می‌شود. این اقدامات کوچک اما حیاتی، می‌تواند جان‌های زیادی را نجات دهد و امید تازه‌ای به خانواده‌ها ببخشد.

جمعیت همیاران سلامت روان ایران با فعالیت‌های گسترده، هدفمند و انسانی خود توانسته است نقش اساسی در پیشگیری از خودکشی ایفا کند.

این جمعیت با ترکیب آموزش، مشاوره، حمایت اجتماعی و همکاری‌های بین‌سازمانی، الگویی موفق از مداخله در حوزه سلامت روان ارائه داده است.
اهمیت کار این جمعیت در تغییر نگرش جامعه نسبت به سلامت روان است.
با افزایش آگاهی عمومی و کاهش انگ بیماری‌های روانی، افراد بیشتری به موقع کمک دریافت می‌کنند و از مسیر خطرناک خودکشی بازمی‌گردند.
آینده پیشگیری از خودکشی در ایران بدون شک نیازمند تقویت و گسترش چنین جمعیت‌هایی است تا بتوان جامعه‌ای سالم‌تر، امیدوارتر و بانشاط‌تر ساخت.