همبستگی اجتماعی به روابط و پیوندهایی گفته می‌شود که افراد یک جامعه را به‌هم متصل می‌کند و موجب تقویت حس اعتماد، تعلق و همبستگی میان آنها می‌شود.
این همبستگی، بنیان اصلی انسجام اجتماعی است که به معنای اتحاد و هماهنگی افراد در یک جامعه برای حفظ امنیت و توسعه پایدار اجتماعی است.

خاطره اکبری
روانشناس و کارشناس سلامت



همبستگی اجتماعی به مثابه رگ حیاتی جامعه عمل می‌کند و موجب ارتقاء سطح امنیت روانی، اجتماعی و حتی اقتصادی در جامعه می‌شود.
این پیوندها می‌توانند بر مبنای تعلقات فرهنگی، ارزش‌های مشترک، نهادهای اجتماعی و تعاملات روزمره شکل بگیرند.
از طریق همبستگی، افراد احساس می‌کنند که بخشی از یک کل بزرگ‌تر هستند و این امر به شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی کمک می‌کند

نقش رسانه‌ها در ایجاد تاب‌آوری و انسجام اجتماعی

رسانه‌ها به عنوان ابزارهای قدرتمند ارتباطی، یکی از کلیدی‌ترین نقش‌ها را در تقویت انسجام و تاب‌آوری اجتماعی دارند.
در عصر ارتباطات و فناوری‌های نوین، رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی دقیق، ایجاد فضای گفتگو و مشارکت اجتماعی، و ترویج ارزش‌های همبستگی و اعتماد، پایه‌های انسجام اجتماعی را مستحکم می‌کنند. آن‌ها می‌توانند:

- اطلاع‌رسانی صحیح و به‌موقع: رسانه‌ها با ارائه اطلاعات دقیق و قابل اعتماد به جامعه کمک می‌کنند که در مواجهه با بحران‌ها بهترین تصمیم‌ها را اتخاذ کنند و از انتشار شایعات و اخبار نادرست جلوگیری شود.
- ایجاد حس همبستگی و مشارکت اجتماعی: پوشش اخبار مربوط به فعالیت‌های جمعی و تعاملات انسانی، حس تعلق و همدلی را در میان افراد تقویت می‌کند و افراد را به حمایت از یکدیگر در شرایط دشوار انگیزه می‌دهد.
- ترویج راهکارهای مقابله با بحران:رسانه‌ها با انتشار تجربیات موفق و راه‌حل‌های موثر، انگیزه و مهارت مواجهه با بحران را در جامعه ارتقاء می‌دهند و این موجب افزایش تاب‌آوری اجتماعی می‌شود.
- نقد و بررسی سیاست‌ها:نقد منصفانه سیاست‌های جاری و ارائه پیشنهادهای سازنده از جانب رسانه‌ها می‌تواند به اصلاح فرآیندهای مدیریت بحران کمک و تاب‌آوری جامعه را افزایش دهد
- مدیریت افکار عمومی و کاهش اضطراب: رسانه‌ها می‌توانند با روایت‌های امیدبخش و نمایش نمونه‌های موفق، اضطراب جامعه را کاهش داده و روحیه جمعی را تقویت کنند که این خود موجب ارتقای تاب‌آوری می‌شود.

اهمیت رسانه‌های اجتماعی در انسجام و تاب‌آوری اجتماعی
رسانه‌های اجتماعی با فراهم‌کردن بستری نوین برای ارتباطات فردی و جمعی، سرعت بالای انتقال اطلاعات و توانایی ایجاد شبکه‌های حمایتی را دارند. این رسانه‌ها تعاملات میان افراد و گروه‌ها را تسهیل کرده و به عنوان ابزاری کارآمد برای بسیج کنش اجتماعی، اصلاح نگرش‌ها و گسترش گفت‌وگوی فرهنگی عمل می‌کنند. از طریق رسانه‌های اجتماعی، افراد می‌توانند دانش و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و به مهرورزی اجتماعی دست یابند که این موضوع موجب تقویت همبستگی و تاب‌آوری اجتماعی می‌شود.

با وجود نقش مثبت رسانه‌ها، چالش‌هایی مانند انتشار اطلاعات نادرست، تفکیک اجتماعی و پراکندگی اطلاعات نیز وجود دارد که باید با سیاست‌گذاری صحیح و سواد رسانه‌ای جامعه مدیریت شود. رسانه‌ها باید همواره تلاش کنند تا با تأکید بر ارزش‌های انسانی و همبستگی، نقش خود را به عنوان عامل تقویت‌کننده تاب‌آوری و انسجام اجتماعی به بهترین شکل ایفا کنند.

به طور خلاصه، همبستگی اجتماعی نشان‌دهنده پیوندهای اعتماد و تعلق میان افراد جامعه است که باعث انسجام اجتماعی می‌شود و تاب‌آوری اجتماعی توانایی مواجهه و بازسازی پس از بحران‌ها را تعریف می‌کند.
رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی، ایجاد حس همبستگی، ترویج راهکارهای مقابله به بحران و نقد سیاست‌ها نقش بسیار مهمی در ایجاد و تقویت این دو مفهوم دارند. رسانه‌های اجتماعی به شکل نوینی این پروسه‌ها را تسهیل کرده و به عنوان بستری قدرتمند برای انسجام و تاب‌آوری اجتماعی شناخته می‌شوند.