نقش همیاران در اصلاح باورهای غلط نسبت به مصرف مواد مخدر و گل

مصرف مواد مخدر و به‌ویژه ماده‌ای مانند گل (ماری‌جوانا) در سال‌های اخیر با باورهای غلط بسیاری در جامعه همراه بوده است.
بسیاری از افراد، به‌ویژه جوانان، گل را ماده‌ای بی‌خطر، طبیعی و حتی مفید برای آرامش یا تمرکز می‌دانند.
این باورهای غلط نه‌تنها موجب افزایش گرایش به مصرف می‌شود، بلکه فرآیند پیشگیری و درمان را نیز دشوار می‌سازد.
در چنین شرایطی، نقش همیاران سلامت روان و اجتماعی به‌عنوان نیروهای داوطلب و آگاه، بسیار پررنگ می‌شود؛ زیرا آنان می‌توانند با تکیه بر آموزش، اطلاع‌رسانی و تعامل نزدیک با جامعه، به اصلاح نگرش‌های نادرست کمک کنند و مسیر درستی برای آگاهی‌بخشی عمومی ایجاد نمایند.

اهمیت آموزش همیاران در مواجهه با باورهای غلط
یکی از اساسی‌ترین وظایف همیاران، ارتقای سواد سلامت و سواد اعتیاد در جامعه است. همیاران با دریافت آموزش‌های تخصصی در حوزه مواد مخدر، می‌آموزند که چگونه شایعات و باورهای غلط مانند «گل اعتیاد ندارد» یا «مصرف آن به بهبود عملکرد تحصیلی کمک می‌کند» را نقد کنند و اطلاعات علمی و مستند را جایگزین آن سازند.
این آموزش‌ها سبب می‌شود که همیاران با زبانی ساده و قابل‌فهم برای نوجوانان، خانواده‌ها و حتی گروه‌های پرخطر، واقعیت‌های علمی و آسیب‌های روانی، اجتماعی و جسمی مصرف مواد مخدر و گل را توضیح دهند. بدین‌ترتیب، همیاران نقش پل ارتباطی میان متخصصان حوزه درمان و جامعه عمومی را ایفا می‌کنند.

نقش همیاران در تغییر نگرش‌های اجتماعی
باورهای غلط درباره مواد مخدر تنها در سطح فردی باقی نمی‌ماند؛ بلکه در سطح اجتماعی نیز بازتولید می‌شود.
مثلاً برخی خانواده‌ها مصرف گل را «تفریح سالم‌تر» نسبت به دیگر مواد تلقی می‌کنند یا در جمع‌های دوستانه، آن را نشانه‌ای از استقلال و بلوغ می‌دانند.
همیاران می‌توانند با حضور فعال در مدارس، دانشگاه‌ها، محافل اجتماعی و حتی شبکه‌های مجازی، این کلیشه‌ها را به چالش بکشند.
از آنجا که همیاران از میان مردم برمی‌خیزند و عموماً هم‌سن یا نزدیک به گروه‌های هدف هستند، پیام آنان اثرگذاری بیشتری دارد.
حضور آنان در محیط‌های غیررسمی، امکان گفت‌وگو و تبادل نظر آزادانه را فراهم می‌کند و باعث می‌شود که نگرش‌های غلط به تدریج اصلاح شود.

یکی از دلایل رواج باورهای غلط در مورد گل، تبلیغات فریبنده و رسانه‌های غیرواقعی است که این ماده را «گیاهی بی‌خطر» یا «دارویی طبیعی» معرفی می‌کنند.
همیاران در این میان می‌توانند نقش ناظر و منتقد فعال رسانه‌ای را بر عهده بگیرند. آنان می‌توانند با تولید محتوای علمی، مستند و جذاب در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، روایت‌های نادرست را به چالش بکشند.
همچنین حضور آنان در کنار نوجوانان و جوانان باعث می‌شود افراد کمتر تحت تأثیر تبلیغات سوداگران و گروه‌های ترویج‌دهنده مصرف مواد قرار گیرند.
در واقع، همیاران با فعالیت آگاهانه، سپری در برابر تهاجم فرهنگی و رسانه‌ای در حوزه اعتیاد ایجاد می‌کنند.

باورهای غلط درباره مصرف مواد مخدر گاه از خانواده‌ها آغاز می‌شود؛ برخی والدین به دلیل کمبود اطلاعات، یا در اثر فشارهای اجتماعی، از خطر واقعی گل آگاه نیستند.
همیاران می‌توانند با برگزاری جلسات آموزشی برای والدین، کارگاه‌های خانواده‌محور و برنامه‌های مشاوره‌ای، خانواده‌ها را نسبت به واقعیت‌های علمی آگاه کنند.
این آگاهی، خانواده‌ها را قادر می‌سازد تا نقش حمایتی و نظارتی خود را به درستی ایفا کنند. در نتیجه، فرزندان کمتر در دام باورهای غلط همسالان یا تبلیغات بیرونی گرفتار می‌شوند. چنین رویکردی هم پیشگیری اولیه را تقویت می‌کند و هم باعث افزایش تاب‌آوری خانوادگی در برابر تهدیدات اعتیاد می‌شود.

اصلاح باورهای غلط باید با تغییر نگرش و رفتار همراه باشد. همیاران با برنامه‌های گروهی، فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی و اجتماعی، جایگزین‌های سالمی برای اوقات فراغت معرفی می‌کنند و مهارت‌های تاب‌آوری فردی مانند کنترل استرس، تصمیم‌گیری درست و مقابله با فشار همسالان را آموزش می‌دهند.
 چنین اقداماتی باورهای غلط و بی اساس درباره مصرف مواد را رسوا میکند. هنگامی که فرد احساس کند گزینه‌های سالم و لذت‌بخشی در دسترس دارد، باور به «ضرورت یا بی‌ضرری گل» به‌تدریج از بین می‌رود.

خاتمه کلام نقش همیاران اینکه در اصلاح باورهای غلط نسبت به مواد مخدر و به‌ویژه گل، نقشی حیاتی و چندبعدی است. آنان هم در عرصه آموزش و اطلاع‌رسانی، هم در خانواده و جامعه، و هم در فضای رسانه‌ای و فرهنگی حضوری فعال دارند. از طریق این فعالیت‌ها، همیاران نه‌تنها به کاهش تقاضا برای مصرف مواد کمک می‌کنند، بلکه مسیر تاب‌آوری اجتماعی در برابر اعتیاد را نیز هموار می‌سازند. چشم‌انداز آینده نشان می‌دهد که اگر شبکه همیاران سلامت روان و اجتماعی تقویت شود، جامعه می‌تواند با سرعت بیشتری در برابر شایعات و باورهای غلط ایستادگی کند و نسل جوان به سمت سبک زندگی سالم‌تر و آگاهانه‌تر هدایت شود.