تاب آوری کودکان طلاق

نرگس زمانی روانشناس و مربی تاب آوری

وقتی والدین از هم جدا می‌شوند، کودک علاوه بر تغییر در شرایط زندگی، با تجربه‌ای پر از چالش‌های عاطفی و روانی روبه‌رو می‌شود.
در چنین شرایطی، موضوع تاب‌آوری کودکان طلاق اهمیت فراوانی می‌یابد. تاب‌آوری به معنای توانایی فرد برای سازگاری مثبت با شرایط سخت و فشارهای روانی است.
کودکان طلاق اگرچه ممکن است با احساس غم، ترس، اضطراب یا حتی خشم مواجه شوند، اما در صورت داشتن مهارت‌های تاب‌آوری می‌توانند از این تجربه به عنوان فرصتی برای رشد شخصی، یادگیری مهارت‌های زندگی و شکل‌دهی به هویتی مستقل استفاده کنند.
بنابراین پژوهش در زمینه تاب‌آوری کودکان طلاق  از نظر اجتماعی و فرهنگی  نقشی کلیدی در پیشگیری از آسیب‌های آینده ایفا می‌کند.

تاب‌آوری کودکان طلاق تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی قرار دارد

. ویژگی‌های شخصیتی کودک، از جمله اعتماد به نفس، مهارت‌های حل مسئله، توانایی ارتباط مؤثر و مدیریت هیجان‌ها، از پایه‌های اصلی تاب‌آوری به شمار می‌آیند.
علاوه بر آن، کیفیت رابطه کودک با هر یک از والدین پس از طلاق نیز نقشی اساسی دارد؛ کودکانی که همچنان احساس امنیت و حمایت والدین را تجربه می‌کنند، به مراتب تاب‌آوری بیشتری نشان می‌دهند.
از سوی دیگر، حمایت گسترده‌تر خانواده، معلمان، مشاوران مدرسه و حتی دوستان، می‌تواند شبکه‌ای حمایتی برای کودک ایجاد کند و او را در فرآیند سازگاری با شرایط جدید توانمندتر سازد.
به همین دلیل، در مطالعات روان‌شناسی تاکید می‌شود که تاب‌آوری کودکان طلاق یک فرآیند چندعاملی و پویاست.

چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی کودکان طلاق

کودکان طلاق در نبود تاب‌آوری کافی، با طیف گسترده‌ای از تهدیدها و آسیب‌ها مواجه می‌شوند.
کاهش عملکرد تحصیلی، مشکلات رفتاری، اضطراب جدایی، افسردگی و حتی گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانی از جمله پیامدهای شناخته‌شده این شرایط است. آنچه اهمیت دارد، این است که تاب‌آوری کودکان طلاق می‌تواند همچون سپری در برابر این تهدیدها عمل کند. کودکانی که مهارت تاب‌آوری را می‌آموزند، قادرند رویداد طلاق والدین را به عنوان یک واقعیت زندگی بپذیرند، به جای تمرکز بر فقدان‌ها بر فرصت‌های جدید تمرکز کنند و مسیر رشد خود را با قدرت ادامه دهند.
در واقع، نبود تاب‌آوری احتمال مشکلات روانی کودک را افزایش و کیفیت روابط اجتماعی و آینده تحصیلی و شغلی او را نیز تهدید می‌کند.

راهکارهای تقویت تاب‌آوری کودکان طلاق
برای تقویت تاب‌آوری کودکان طلاق، مداخلات علمی و حمایتی متعددی پیشنهاد می‌شود.
آموزش مهارت‌های زندگی نظیر مدیریت استرس، کنترل هیجان و مهارت حل تعارض، به کودک کمک می‌کند تا در برابر فشارهای روانی مقاوم‌تر شود.
علاوه بر این، ارتباط سالم والدین با یکدیگر، حتی پس از طلاق، عامل مهمی در ایجاد احساس امنیت در کودک است.
مطالعات نشان داده‌اند که کودکانی که والدینشان به رغم جدایی، احترام متقابل را حفظ کرده و بر نقش والدگری مشارکتی تمرکز می‌کنند، سطح بالاتری از تاب‌آوری نشان می‌دهند.
حضور در گروه‌های همسالان حمایتی، دریافت مشاوره تخصصی و مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی می‌تواند فرصت‌های ارزشمندی برای ارتقای تاب‌آوری کودکان طلاق ایجاد کند.

نقش والدین در ایجاد تاب‌آوری کودکان طلاق
والدین، حتی پس از جدایی، همچنان مهم‌ترین منابع حمایتی کودک باقی می‌مانند.
شیوه برخورد والدین با موضوع طلاق، تأثیر مستقیم بر تاب‌آوری کودکان طلاق دارد.
والدینی که با صداقت، آرامش و حمایت روانی با کودک درباره تغییرات پیش‌آمده صحبت می‌کنند، به او کمک می‌کنند تا شرایط را بهتر درک کند و کمتر دچار سردرگمی شود.
همچنین والدین باید از درگیر کردن کودک در تعارض‌های بین خود پرهیز کنند، چراکه این مسئله می‌تواند آسیب جدی بر احساس امنیت کودک وارد کند.
حمایت عاطفی مداوم، حفظ ثبات نسبی در سبک زندگی کودک، و فراهم کردن فرصت‌هایی برای ابراز احساسات، از جمله اقداماتی است که نقش والدین را در تقویت تاب‌آوری کودکان طلاق برجسته می‌سازد.

نقش مدرسه و جامعه در تاب‌آوری کودکان طلاق

تاب‌آوری کودکان طلاق تنها در محدوده خانواده شکل نمی‌گیرد؛ بلکه محیط آموزشی و اجتماعی نیز نقشی تعیین‌کننده دارد.
مدارس با بهره‌گیری از مشاوران آگاه و معلمان حساس به شرایط دانش‌آموزان، می‌توانند فضایی امن برای رشد عاطفی و تحصیلی کودکان طلاق فراهم آورند.
فعالیت‌های گروهی، کارگاه‌های مهارت زندگی و برنامه‌های حمایتی روان‌شناختی، بخشی از ظرفیت‌هایی است که مدارس می‌توانند در اختیار این کودکان قرار دهند.
جامعه نیز با ترویج فرهنگ پذیرش و پرهیز از قضاوت، به شکل‌گیری هویت مثبت و تاب‌آوری بیشتر در کودکان طلاق کمک می‌کند.
رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی نیز با تولید محتوای آموزشی و اطلاع‌رسانی صحیح، می‌توانند نگرش خانواده‌ها و کودکان را نسبت به طلاق و پیامدهای آن بهبود بخشند.

نرگس زمانی روانشناس و مربی تاب آوری در خاتمه آورده است باید پذیرفت که طلاق به عنوان یک واقعیت اجتماعی، همیشه بخشی از زندگی بشر خواهد بود.
اما آنچه اهمیت دارد، چگونگی مواجهه با پیامدهای آن است.
تاب‌آوری کودکان طلاق مفهومی است که نه‌تنها بار منفی طلاق را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند فرصتی برای رشد، استقلال و تقویت مهارت‌های فردی در کودکان ایجاد کند.
والدین، مدارس، مشاوران، و جامعه در کنار یکدیگر می‌توانند نقش مؤثری در ارتقای تاب‌آوری این گروه ایفا کنند.
با سرمایه‌گذاری در آموزش مهارت‌های تاب‌آوری و فراهم آوردن محیط‌های حمایتی، می‌توان آینده‌ای روشن‌تر برای کودکان طلاق ترسیم کرد.