آموزش مهارتهای ارتباطی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای در سلامت روان و کفایت اجتماعی نوجوانان دارد.

مهسار رضائی پور ، روانشناس و مربی مهارتهای زندگی 

در نوجوانی که دوره ای حساس از رشد شخصیت و اجتماعی شدن است، آموزش مهارتهای ارتباطی به افزایش اعتماد به نفس، بهبود روابط اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی کمک میکند.
نوجوانانی که مهارتهای ارتباطی مناسبی دارند، بهتر میتوانند نیازها و احساسات خود را بیان کنند و در مواجهه با مشکلات، واکنشهای سازنده نشان دهند.
آموزش مهارتهای ارتباطی باید بخشی اساسی از برنامه های تربیتی و روانی نوجوانان باشد تا علاوه بر ارتقاء سلامت روان، زمینه ساز موفقیت اجتماعی و فردی آنان گردد.
نوجوانی دورهای حساس و بحرانی از زندگی است که فرد در آن علاوه بر تغییرات جسمانی و روانی، با چالشهای اجتماعی متعددی روبرو میشود.
مهارتهای ارتباطی مؤثر، به نوجوانان کمک میکند تا بتوانند احساسات، نیازها و افکار خود را بهدرستی بیان کنند، روابط سالم و مثبت با دیگران برقرار نمایند و در مواجهه با مشکلات روانی و اجتماعی مقاومت و تاب آوری بیشتری داشته باشند

در ادامه، تاثیرات کلی آموزش مهارتهای ارتباطی بر سلامت روان و کفایت اجتماعی نوجوانان در پنج بخش قابل بررسی است.

1. ارتقاء سلامت روانی نوجوانان
آموزش مهارتهای ارتباطی باعث افزایش توانایی مدیریت هیجانات و کاهش استرس و اضطراب در نوجوانان میشود.
پژوهشها نشان دادهاند که نوجوانانی که مهارتهای ارتباطی را یاد میگیرند، بهتر میتوانند احساسات خود را کنترل و بیان کنند و در موقعیتهای اجتماعی احساس امنیت بیشتری داشته باشند.
این موضوع در کاهش اضطراب اجتماعی، افسردگی و سایر مشکلات روانی آنان تاثیر مثبتی دارد و سلامت روانی آنها را تقویت میکند.
مهارتهای ارتباطی به ویژه در کمک به نوجوانان برای مقابله با چالشهای محیط آموزشی و اجتماعی موثر است و میتواند منجر به افزایش تابآوری روانی و کیفیت زندگی شود.  

 2. بهبود کفایت اجتماعی و مسئولیت پذیری
کفایت اجتماعی به معنای توانایی فرد برای برقراری و حفظ روابط اجتماعی موثر و سازگار در جامعه است.
آموزش مهارتهای ارتباطی باعث افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی نوجوانان شده و زمینه ساز رفتارهای مثبت و سازنده در جامعه میشود.
به خصوص در نوجوانانی که دچار مشکلات روانی مانند افسردگی هستند، آموزش این مهارتها تاثیر قابل توجهی بر بهبود تعاملات اجتماعی و احساس پذیرفته شدن از سوی دیگران دارد.
تقویت مهارتهای ارتباطی نوجوانان، آنان را قادر میسازد که نقش فعالتری در خانواده، مدرسه و اجتماع ایفا کنند و به دلیل افزایش کفایت اجتماعی، اعتماد به نفس و عزت نفس بالاتری پیدا کنند.  

 3. تقویت مهارت حل تعارض و مشارکت مثبت
مهارتهای ارتباطی نه تنها شامل توانایی بیان احساسات است، بلکه مهارتهای حل تعارض، گوش دادن فعال و درک دیدگاه  دیگران را نیز در بر میگیرد. نوجوانانی که این مهارتها را می آموزند، میتوانند در موقعیت های چالشی با برخوردی سازنده عمل کنند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کنند. این توانمندی موجب میشود که آنها بهتر بتوانند در گروههای اجتماعی و  فعالیتهای تیمی مشارکت کنند و از تعاملات مثبت بهره مند شوند که خود به ارتقا سلامت روانی و اجتماعی کمک میکند.  

4. افزایش اعتماد به نفس و استقلال اجتماعی
آموزش مهارتهای ارتباطی به نوجوانان کمک میکند تا با اعتماد به نفس بیشتر در فعالیتهای اجتماعی شرکت کنند و استقلال روانی و اجتماعی خود را توسعه دهند.
اعتماد به نفس بالا باعث میشود که نوجوانان در مواجهه با فشارهای همسالان، انتقادات و شرایط استرس زا بتوانند به خوبی عمل کنند و مهارتهای مقابله ای مناسب را بکار گیرند.
این موضوع در بهبود کیفیت روابط بین فردی و سلامت روان آنان حائز اهمیت فراوان است.  

 5. پیشگیری از مشکلات روانی و رفتاری
آموزش مهارتهای ارتباطی، از بروز بسیاری از مشکلات روانی و رفتاری در نوجوانان پیشگیری میکند.
با افزایش توانایی برقراری ارتباط موثر، نوجوانان کمتر دچار احساس تنهایی، انزوا، اضطراب و افسردگی میشوند.
به دلیل بهبود روابط اجتماعی، کاهش رفتارهای پرخطر و افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی، زمینه برای رشد سالمتر و بهتر نوجوانان فراهم میآید.
به همین دلیل، برنامه های آموزشی مهارتهای ارتباطی به عنوان یکی از ابزارهای اثرگذار در حوزه تعلیم و تربیت و سلامت روان نوجوانان مورد تاکید قرار میگیرند.  

به طور خلاصه، مهارتهای ارتباطی به عنوان یکی از بنیادیترین مهارتهای زندگی، اثرات گسترده و مثبتی بر سلامت روان و کفایت اجتماعی نوجوانان دارد.
آموزش این مهارتها موجب تقویت تاب آوری روانی، بهبود تعاملات اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس و کاهش مشکلات روانی و رفتاری میشود که در نهایت به رشد سالمتر و موفقیت بهتر نوجوانان در زندگی فردی و اجتماعی منجر خواهد شد. بنابراین توجه ویژه به آموزش مهارتهای ارتباطی در مدارس و خانوادهها، از اولویتهای مهم در تربیت نسل آینده است.