اورژانس اجتماعی 123؛ صدای امن زنان در برابر خشونت

به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خشونت علیه زنان
مجید زارعی؛ کارشناس اورژانس اجتماعی

نخست باید گفت: خشونت علیه زنان یکی از ریشه‌دارترین مسائل اجتماعی جهان است؛ مسئله‌ای که مرزهای فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی را درمی‌نوردد و به شکل‌های گوناگون ـ جسمی، روانی، اقتصادی، جنسی و عاطفی ـ در زندگی روزمره‌ی زنان نمود پیدا می‌کند. در کشور ما نیز، علی‌رغم رشد آگاهی اجتماعی و گسترش فعالیت‌های حمایتی، هنوز شمار بسیاری از زنان در سکوت و ترس با آثار دردناک این پدیده زندگی می‌کنند.
اما روز جهانی پیشگیری از خشونت علیه زنان (۲۵ نوامبر / ۴ آذر) فرصتی برای بازنگری در باورها و ساختارهای اجتماعی، و تأکید بر مسئولیت همگانی نسبت به ارتقای سلامت روان و کرامت انسانی زنان است.
خشونت علیه زنان فقط در جسم آنان اثر نمی‌گذارد؛ این آسیب در ذهن و روان آنان ریشه می‌دواند و به اضطراب، افسردگی، بی‌اعتمادی، از دست دادن عزت نفس، و در مواردی حتی افکار خودآزاری یا خودآسیب‌رسانی منتهی می‌شود. بسیاری از قربانیان، به دلیل فشارهای فرهنگی و اجتماعی یا فقدان آگاهی از راه‌های دریافت کمک، سال‌ها در چرخه‌ی خشونت گرفتار می‌مانند. این وضعیت نه‌تنها سلامت روان زن را تهدید می‌کند، بلکه بنیان آرامش خانواده و رشد اجتماعی را نیز از میان می‌برد.
بنابراین ما باید بدانیم که در چنین شرایطی، وجود نهادهای حمایتی توانمند و تخصصی ضرورتی حیاتی است. در این میان اورژانس اجتماعی ۱۲۳ سازمان بهزیستی کشور، یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های مداخله‌گر و حمایتی در برابر آسیب‌های اجتماعی از جمله خشونت علیه زنان است. این سامانه با خط شبانه‌روزی ۱۲۳ و نیروهای متخصص مددکاری، روان‌شناسی و مداخله در بحران، مأموریت دارد تا در لحظه‌ی نیاز، برای بازگرداندن امنیت و آرامش اقدام کند. تماس با این شماره به‌معنای درخواست کمک از نهادی است که با حفظ محرمانگی اطلاعات و احترام کامل به شأن انسانی، آماده‌ی ارائه‌ی مشاوره، پشتیبانی، انتقال به خانه‌های امن و پیگیری قضایی یا اجتماعی است.
اورژانس اجتماعی نه‌تنها در توقف بحران، بلکه در درمان پیامدهای روانی آن نقش کلیدی دارد. مداخلات روان‌شناختی این سامانه با محوریت بازسازی عزت نفس، افزایش آگاهی، توانمندسازی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای طراحی شده‌اند تا زنان آسیب‌دیده بتوانند از مرحله‌ی قربانی بودن به مرحله‌ی بازیابی قدرت و خودباوری برسند. هر زنی که با خشونت مواجه است، باید بداند که سکوت، مسئله را حل نمی‌کند و هیچ آسیبی غیرقابل جبران نیست؛ و شماره‌ی ۱۲۳ نخستین گام برای شکستن چرخه‌ی ترس و بی‌پناهی است.
در کنار آن، خط تلفنی ۱۴۸۰ صدای مشاور سازمان بهزیستی، نیز به عنوان بازوی مکمل اورژانس اجتماعی، خدمات مشاوره تخصصی روان‌شناختی و خانوادگی ارائه می‌دهد. این خط با بهره‌گیری از مشاوران مجرب و روان‌شناسان بالینی، بستری امن فراهم می‌سازد تا شهروندان بتوانند درباره اضطراب، افسردگی، تعارضات خانوادگی، یا مشکلات ارتباطی خود گفت‌وگو کنند و راهکارهای علمی دریافت نمایند. به‌ویژه برای زنانی که هنوز در مرحله‌ی پیش از بحران‌اند یا نیاز به حمایت عاطفی و آموزشی دارند، تماس با ۱۴۸۰ فرصتی ارزشمند برای پیشگیری از خشونت یا تداوم آسیب‌های روانی است.
در واقع نقش این دو سامانه، یعنی ۱۲۳ و ۱۴۸۰، در کاهش خشونت و حمایت از سلامت روان جامعه غیرقابل انکار است. آنان تنها نهادهایی نیستند که واکنش فوری نشان می‌دهند، بلکه پناه‌های امنی‌اند که بر پایه‌ی دانش، تخصص و انسانیت بنا شده‌اند. حضور کارشناسان اورژانس اجتماعی در میدان، همراهی مددکاران برای حل بحران، و گوش شنوا و علمی مشاوران در خط تلفنی ۱۴۸۰، مجموعاً شبکه‌ای حمایتی گسترده را شکل داده‌اند که می‌تواند حافظ جان، روان و کرامت زنان آسیب‌دیده باشد.


جان کلام، روز جهانی پیشگیری از خشونت علیه زنان یادآور یک پیام ساده اما عمیق است:
هیچ زنی نباید در برابر خشونت تنها و یا ساکت بماند.
هر تماس با شماره‌های ۱۲۳ و ۱۴۸۰، تلاشی است برای بازگرداندن امید، امنیت و آرامش به زندگی؛ تلاشی که زیر چتر حمایت سازمان بهزیستی و در کنار مشاوران و متخصصان انسانی و دلسوز، معنای واقعی پناه اجتماعی را تجسم می‌بخشد.
به‌یاد داشته باشیم، خشونت را نمی‌توان پایان داد مگر با (آگاهی، شجاعت، همدلی و پناه به دستگاه‌های حمایتی)؛ چراکه امروز، با شناخت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اورژانس اجتماعی و صدای مشاور، هر زن می‌تواند با قدرت گام در مسیر زندگی امن و محترم بگذارد؛ مسیری که آغازش تنها یک تماس است، اما می‌تواند پایان رنج و آغاز آرامش و احترام به جایگاه انسان باشد.

.