مفهوم واقعی تاب‌آوری رسانه نشان‌دهنده توانایی این پلتفرم‌ها و نهادها در مقابله با بحران‌ها، حفظ اعتبار و ادامه فعالیت مؤثر در شرایط نامساعد است.

تاب‌آوری رسانه (Media Resilience) مفهومی چندبعدی است که به توانایی رسانه‌ها در حفظ کارکرد، بازسازی و ادامه نقش حیاتی خود در شرایط بحرانی، فشارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و حتی در عصر تحولات فناورانه اشاره دارد.

دکتر محمدرضا مقدسی پدر تاب آوری ایران در ادامه آورده است رسانه‌ها در جوامع مدرن نه تنها کانال‌های انتقال اطلاعات، بلکه بسترهای شکل‌دهی افکار عمومی، تقویت دموکراسی، حمایت از انسجام اجتماعی و حتی بازسازی هویت جمعی به شمار می‌روند.

تاب‌آوری رسانه یعنی اینکه یک سازمان یا سیستم رسانه‌ای بتواند در برابر بحران‌ها و تهدیدها نه‌تنها از فروپاشی جلوگیری کند، بلکه ظرفیت انطباق، بازسازی و ارتقای کارکرد خود را نیز در طول زمان داشته باشد.

این مفهوم از نظریه‌های تاب‌آوری در علوم اجتماعی و روانشناسی الهام گرفته و به حوزه رسانه منتقل شده است تا نشان دهد چگونه رسانه‌ها می‌توانند در برابر فشارها، آسیب‌ها و اختلالات بیرونی، پایداری و استقامت خود را حفظ کنند.

نقش تاب‌آوری رسانه در مواجهه با بحران‌ها

در شرایطی که جوامع با بحران‌های طبیعی، جنگ‌ها، همه‌گیری‌ها یا حتی بحران‌های اقتصادی و سیاسی مواجه می‌شوند، رسانه‌ها نخستین مرجع اطلاع‌رسانی و بازتاب‌دهنده وضعیت عمومی جامعه‌اند. تاب‌آوری رسانه در چنین موقعیت‌هایی به معنای توانایی ارائه اطلاعات صحیح، به‌موقع و قابل اعتماد است؛ چراکه انتشار اطلاعات نادرست یا تأخیری می‌تواند بحران را تشدید کند.

همچنین، رسانه‌های تاب‌آور قادرند از طریق روایت‌های امیدبخش، تولید محتوای آموزشی و ایجاد حس همبستگی، مسیر بازگشت جامعه به وضعیت پایدار را تسهیل کنند. در این چارچوب، تاب‌آوری رسانه شامل کنشگری فعال در مدیریت بحران و همراهی با مردم است.

مفهوم واقعی تاب‌آوری رسانه فراتر از مدیریت بحران است و شامل ایجاد ساختارهای مقاوم، آموزش کارکنان و تقویت اعتماد عمومی نیز می‌شود.

 ابعاد ساختاری و سازمانی تاب‌آوری رسانه

تاب‌آوری رسانه نیازمند زیرساخت‌های فناورانه پایدار، منابع انسانی آموزش‌دیده و چارچوب‌های اخلاقی و حرفه‌ای شفاف است. رسانه‌ای که فاقد استقلال تحریری، منابع مالی پایدار یا فناوری‌های نوین باشد، در مواجهه با بحران به سرعت آسیب‌پذیر می‌شود.

از سوی دیگر، آموزش خبرنگاران و کارکنان رسانه در زمینه مدیریت بحران، سواد دیجیتال، صحت‌سنجی اخبار و تولید محتوای امیدبخش از عناصر کلیدی ارتقای تاب‌آوری رسانه به شمار می‌آید.

تنوع منابع خبری، استقلال نسبی از فشارهای سیاسی و اقتصادی و بهره‌گیری از شبکه‌های ارتباطی گسترده می‌تواند انعطاف‌پذیری رسانه را تقویت کند.

بنابراین، تاب‌آوری رسانه ترکیبی از ظرفیت‌های فناورانه، مهارت‌های انسانی، چارچوب‌های مدیریتی و اعتماد عمومی است که همه باید در کنار هم قرار گیرند تا رسانه بتواند در برابر چالش‌های پیچیده امروزی پایداری کند.

اهمیت اجتماعی و آینده‌پژوهی تاب‌آوری رسانه

تاب‌آوری رسانه تأثیر مستقیم بر سلامت اجتماعی، توسعه پایدار و تقویت سرمایه اجتماعی دارد.

جامعه‌ای که از رسانه‌های تاب‌آور برخوردار است، در مواجهه با تهدیدها کمتر دچار سردرگمی، اضطراب و بحران اعتماد می‌شود. در چنین شرایطی، رسانه نه‌تنها نقش دیده‌بانی و اطلاع‌رسانی دارد، بلکه به عنوان یک عامل تسهیل‌گر عمل کرده و فرآیند بازسازی اجتماعی را تسریع می‌کند.

آینده رسانه‌های تاب‌آور وابسته به توانایی آن‌ها در تطبیق با فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌نگاری داده‌محور است.

اگر رسانه‌ها بتوانند از این ابزارها به‌طور اخلاقی و حرفه‌ای استفاده کنند، قادر خواهند بود اعتماد عمومی را تقویت کرده و نقش خود را در تقویت دموکراسی، امنیت ملی و سلامت روان جامعه بیش از پیش ایفا کنند.

مفهوم واقعی تاب‌آوری رسانه یعنی توانایی پایداری، بازسازی و نوآوری مستمر در بستر جهانی پیچیده و پرچالش امروز.مفهوم واقعی تاب‌آوری رسانه شامل توانایی بازسازی سریع پس از اختلال‌ها و تطبیق با تغییرات محیطی و فناوری‌های نوین می‌باشد.