اهمیت سواد رسانه‌ای برای مددکاران اجتماعی
در دنیای امروز که اطلاعات به‌صورت گسترده و لحظه‌ای از طریق رسانه‌ها در اختیار افراد قرار می‌گیرد، داشتن توانایی تحلیل و ارزیابی این اطلاعات یک ضرورت اساسی است.
مددکاران اجتماعی به‌عنوان افرادی که مسئولیت یاری‌رسانی به گروه‌های آسیب‌پذیر، ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی و تقویت سرمایه اجتماعی را بر عهده دارند، بیش از هر زمان دیگر نیازمند برخورداری از سواد رسانه‌ای هستند.
سواد رسانه‌ای به معنای توانایی درک، نقد و استفاده آگاهانه از پیام‌های رسانه‌ای است و برای مددکاران اجتماعی به ابزاری حیاتی تبدیل شده است.
زیرا آنان روزانه با حجم زیادی از داده‌ها، شایعات و روایت‌های متناقض در فضای رسانه‌ای روبه‌رو می‌شوند که میتواند بر تصمیم‌گیری‌ها، ارزیابی وضعیت مراجعان و حتی سیاست‌گذاری‌های اجتماعی تأثیر مستقیم داشته باشد.
از این رو، داشتن دانش و مهارت در حوزه سواد رسانه‌ای به مددکاران کمک می‌کند تا ضمن حفظ استقلال فکری، بتوانند نقش میانجیگری مؤثری میان رسانه و جامعه ایفا کنند و از اطلاعات در راستای ارتقای خدمات اجتماعی بهره ببرند.
یکی از حوزه‌هایی که اهمیت سواد رسانه‌ای را برای مددکاران اجتماعی برجسته می‌سازد، موضوع مدیریت بحران‌های اجتماعی است.
در شرایطی مانند وقوع بلایای طبیعی، شیوع بیماری‌های همه‌گیر، یا بحران‌های ناشی از بیکاری و فقر، رسانه‌ها نخستین منبع اطلاعاتی برای مردم و مسئولان محسوب می‌شوند.
اما باید توجه داشت که رسانه‌ها گاه با انتشار اطلاعات ناقص یا جهت‌دار، می‌توانند بر شدت بحران بیفزایند. مددکاران اجتماعی اگر مجهز به سواد رسانه‌ای باشند، قادر خواهند بود پیام‌های صحیح و معتبر را از پیام‌های نادرست و شایعات تفکیک کنند.
این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا مراجعان خود را به منابع درست هدایت کرده و از گسترش اضطراب، استرس و آسیب‌های روانی در جامعه بکاهند.
علاوه بر این، مددکاران با استفاده از سواد رسانه‌ای می‌توانند خود به‌عنوان منبعی معتبر در رسانه‌ها حاضر شوند و با ارائه تحلیل‌های تخصصی، به مدیریت بحران کمک نمایند.
بنابراین، سواد رسانه‌ای یک سرمایه اجتماعی برای مددکاران به شمار می‌آید که کیفیت مداخلات آنان در شرایط بحرانی را به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.
مددکاران اجتماعی وظیفه دارند مراجعان خود را توانمند سازند تا بتوانند در جامعه بهتر عمل کنند و حقوق خویش را مطالبه نمایند.
در عصر دیجیتال، یکی از مهم‌ترین ابعاد توانمندسازی، آموزش سواد رسانه‌ای به مراجعان است.
بسیاری از گروه‌های آسیب‌پذیر مانند نوجوانان، زنان سرپرست خانوار یا سالمندان در معرض پیام‌های رسانه‌ای گمراه‌کننده قرار دارند که میتواند آنان را به انتخاب‌های نادرست یا تصمیم‌های آسیب‌زا سوق دهد.
مددکار اجتماعی با داشتن سواد رسانه‌ای میتواند ضمن شناسایی این خطرات، به مراجعان آموزش دهد چگونه پیام‌ها را تحلیل کنند، چگونه از خود در برابر اخبار جعلی محافظت کنند و چگونه از رسانه‌ها برای ارتقای کیفیت زندگی و دسترسی به فرصت‌های اجتماعی استفاده کنند.
به این ترتیب، مددکار به‌عنوان یک مربی رسانه‌ای نیز عمل می‌نماید و به مراجعان کمک می‌کند تا در دنیای پیچیده رسانه‌ای، استقلال و اختیار بیشتری داشته باشند.
این فرآیند نهایتاً به افزایش سرمایه انسانی و اجتماعی جامعه منجر می‌شود.
رسانه‌ها هم می‌توانند فرصتی برای رشد و توسعه اجتماعی باشند و هم تهدیدی برای افزایش آسیب‌های اجتماعی. بسیاری از رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان و جوانان، متأثر از پیام‌ها و الگوهای ارائه‌شده در رسانه‌ها شکل می‌گیرند.
مددکاران اجتماعی اگر فاقد سواد رسانه‌ای باشند، قادر به شناسایی این الگوها و تأثیرات پنهان آن‌ها بر مراجعان نخواهند بود.
اما در صورت داشتن دانش و بینش رسانه‌ای، آنان می‌توانند با تحلیل دقیق پیام‌ها، اثرات آن‌ها بر گروه‌های مختلف را بررسی کرده و اقدامات پیشگیرانه طراحی کنند.
برای مثال، مددکار اجتماعی میتواند برنامه‌های آموزشی یا کارگاه‌های مهارت‌آموزی برگزار کند تا خانواده‌ها و نوجوانان بیاموزند چگونه در برابر پیام‌های مخرب رسانه‌ای ایمن بمانند.
به‌این‌ترتیب، سواد رسانه‌ای به ابزاری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقای سلامت روانی و اجتماعی جامعه تبدیل می‌شود. در این راستا، مددکاران اجتماعی با برخورداری از سواد رسانه‌ای، نقش کلیدی در ارتقای فرهنگ عمومی و کاهش ناهنجاری‌ها ایفا می‌کنند.
یکی از ابعاد کمتر مورد توجه اما بسیار حیاتی سواد رسانه‌ای برای مددکاران اجتماعی، نقش آن در حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی است.
رسانه‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران عرصه عمومی، می‌توانند افکار عمومی را شکل دهند و بر تصمیمات سیاست‌گذاران تأثیر بگذارند.
مددکاران اجتماعی که دارای سواد رسانه‌ای بالا هستند، قادر خواهند بود روندهای رسانه‌ای را تحلیل کنند، نیازهای واقعی جامعه را از دل پیام‌ها استخراج کنند و در فرآیندهای سیاست‌گذاری صدای گروه‌های آسیب‌پذیر را بازتاب دهند.
این موضوع باعث می‌شود که سیاست‌های اجتماعی تدوین‌شده، بیشتر با واقعیت‌های میدانی تطابق داشته و در نهایت اثربخشی بیشتری داشته باشند.
در واقع، مددکار اجتماعی با سواد رسانه‌ای ضمن اینکه یک یاری‌رسان فردی است همچنین میتواند به‌عنوان یک کنشگر اجتماعی در سطح کلان نیز ایفای نقش کند و از طریق رسانه‌ها بر سیاست‌های اجتماعی و رفاهی تأثیرگذار باشد.
حرفه مددکاری اجتماعی در بسیاری از جوامع نیازمند ارتقای جایگاه اجتماعی و حرفه‌ای است.
رسانه‌ها می‌توانند این فرصت را فراهم کنند که جامعه بیشتر با ارزش و اهمیت خدمات مددکاران آشنا شود.
مددکارانی که از سواد رسانه‌ای برخوردارند، می‌توانند با استفاده از رسانه‌ها تصویر مثبتی از حرفه خود ارائه دهند، فعالیت‌های خود را به‌طور شفاف معرفی کنند و افکار عمومی را نسبت به نقش بی‌بدیل مددکاری در جامعه آگاه سازند.
همچنین، رسانه‌ها بستری برای شبکه‌سازی حرفه‌ای و تبادل تجربه میان مددکاران اجتماعی در سراسر جهان فراهم می‌کنند.
مددکارانی که توانایی بهره‌گیری از رسانه‌ها را دارند، می‌توانند دانش و تجارب خود را منتشر کرده و از تجربیات دیگران نیز استفاده نمایند.
این امر به توسعه علمی و حرفه‌ای مددکاری اجتماعی کمک کرده و باعث می‌شود که حرفه مددکاری در عرصه‌های علمی، اجتماعی و حتی سیاسی جایگاه شایسته‌تری پیدا کند.
بنابراین، سواد رسانه‌ای ضمن اینکه ابزاری برای خدمت به مراجعان است میتواند مسیری برای رشد حرفه‌ای مددکاران نیز محسوب می‌شود.
با توجه به روند پرشتاب گسترش فناوری‌های دیجیتال و رسانه‌های نوین، می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده نقش رسانه‌ها در زندگی اجتماعی افراد بیش از پیش پررنگ‌تر خواهد شد.
در چنین شرایطی، مددکاران اجتماعی که فاقد سواد رسانه‌ای باشند، در عمل از چرخه تحولات اجتماعی عقب خواهند ماند و توانایی اثرگذاری خود را از دست خواهند داد.
در مقابل، مددکارانی که مجهز به دانش رسانه‌ای هستند، می‌توانند نه‌تنها در سطح فردی و خانوادگی بلکه در سطح جامعه و سیاست‌گذاری‌های کلان نیز تأثیرگذار باشند.
آنان قادر خواهند بود از رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی، توانمندسازی، پیشگیری از آسیب‌ها و حتی تغییرات اجتماعی استفاده کنند.
بنابراین، می‌توان گفت که سواد رسانه‌ای برای مددکاران اجتماعی نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت حرفه‌ای و اخلاقی است.
این ضرورت با گذشت زمان بیشتر آشکار خواهد شد و آینده حرفه مددکاری اجتماعی را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار خواهد داد.
داشتن سواد رسانه‌ای برای همه اقشار جامعه ضروری است؛ اما برای مددکاران اجتماعی این ضرورت چندبرابر اهمیت می‌یابد.
مددکاران اجتماعی به دلیل ارتباط مستقیم با گروه‌های آسیب‌پذیر، بحران‌زده یا نیازمند حمایت، باید توانایی درک و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای را داشته باشند تا بتوانند از میان حجم گسترده اطلاعات درست و نادرست، مسیر مناسب را شناسایی کنند.
برخورداری از سواد رسانه‌ای به مددکاران این امکان را می‌دهد که هم خودشان تحت‌تأثیر شایعات و اخبار جعلی قرار نگیرند و هم بتوانند به مراجعانشان راهنمایی صحیح ارائه دهند.
عفت حیدری روانشناس اجتماعی و دارنده نشان فرهنگ یار تاب آوری ایران در خاتمه آورده است اگر مددکاران از سواد رسانه‌ای برخوردار باشند، می‌توانند از رسانه‌ها برای آموزش تاب‌آوری، انتشار پیام‌های امیدبخش و ارائه الگوهای مثبت استفاده کنند و در مقابل، با پیام‌های منفی و ناامیدکننده مقابله نمایند.
۱۴ بازدید
۲ امتیاز
۰ نظر
هنوز هیچ نظری ثبت نشده است !
