موضوع «خواندن بهتر است یا شنیدن؟» یکی از پرسشهای قدیمی و مهم در زمینه یادگیری و کسب دانش است که بسته به شرایط، هدف و نوع محتوا پاسخهای متفاوتی دارد.

مهسا رضائی پور

این سوال معمولاً در میان دانش آموزان، دانشجویان و پژوهشگران مطرح میشود و هر یک از دو روش مطالعه و گوش دادن مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید آنها را شناخت تا بتوان به بهینهترین شکل از آنها استفاده کرد.

در این نوشتار، به بررسی مزایا و محدودیتهای هر دو روش خواهیم پرداخت و تلاش میکنیم تا در نهایت تصویری جامع از این دو شیوه ارائه دهیم.

در ابتدا، خواندن را به عنوان یکی از قویترین ابزارهای یادگیری مطرح میکنیم. وقتی متنی را میخوانیم، امکان تمرکز کامل و عمیق روی جزئیات وجود دارد؛ همچنین امکان برگشت به بخشهای قبلی، علامتگذاری، یادداشت برداری و تحلیل دقیقتری فراهم میشود.
خواندن باعث فعالتر شدن مغز و تحریک حافظه میشود و از نظر فکری، فرد را به چالش میکشد زیرا باید مفاهیم را پردازش و درک کند.
علاوه بر این، کتابها و متون مکتوب معمولاً دقت و ساختار بیشتری دارند و امکان مرور و تحقیق بیشتر درباره آنها وجود دارد.
بنابراین، خواندن نقش اساسی در یادگیری تحصیلی و پژوهشی ایفا میکند.

اما شنیدن نیز مزایای خاص خود را دارد، به ویژه در شرایطی که افراد زمان یا فرصت کافی برای مطالعه ندارند.
شنیدن مانند گوش دادن به سخنرانی، پادکست، یا مطالب صوتی، میتواند امکان یادگیری در هنگام انجام کارهای دیگر مانند رانندگی، پیاده روی یا ورزش را فراهم آورد.

از سوی دیگر، شنیدن از طریق لحن، آهنگ و تأکید گوینده میتواند مفاهیم را ملموس و فهم آنها را آسان کند.
همچنین، در موضوعاتی که نیاز به یادگیری تلفظ یا مهارتهای زبانی وجود دارد، شنیدن بسیار موثرتر از خواندن است.
اما از محدودیتهای شنیدن میتوان به نسبت پایینتر تمرکز مخاطب و عدم امکان رجوع آسان به قسمتهای مهم اشاره کرد.

مهسا رضائی پور در ادامه آورده است که انتخاب بین خواندن یا شنیدن به هدف فرد، نوع محتوا و شرایط زمانی بستگی دارد.
ترکیب هر دو روش، بهترین نتیجه را به همراه دارد، زیرا خواندن باعث درک عمیقتر و تحلیل بهتر میشود و شنیدن یادگیری را در موقعیتهای مختلف زندگی امکان پذیر میسازد.
استفاده هوشمندانه از این دو روش میتواند موجب افزایش بهره وری در مطالعه و یادگیری گردد و هر فرد باید با توجه به سبک یادگیری خود، از فرصتهای هر دو شیوه بهره ببرد تا به بهترین شکل به دانش و مهارت دست یابد.