اولین گام در مددکاری اجتماعی

توجه به عوامل فرهنگی و اجتماعی
بقلم سمیر زارعی

در حوزه مددکاری اجتماعی، اولین گام در مددکاری اجتماعی  را انجام ارزیابی اولیه از وضعیت فردی و اجتماعی مشتری تشکیل می‌دهد.
این مرحله اساسی، نقش کلیدی در شناسایی نیازها، مشکلات و منابع موجود برای کمک‌رسانی مؤثر به افراد دارد.
با این حال، یکی از مهم‌ترین عناصری که باید در این مرحله مورد توجه قرار گیرد، عوامل فرهنگی و اجتماعی مشتری است.
زیرا هر فرد تحت تأثیر محیط خانوادگی، ساختار جامعه، ارزش‌ها، باورها و نگرش‌های فرهنگی زندگی می‌کند.
لذا، شناخت این عوامل می‌تواند به مددکار اجتماعی کمک کند تا تصمیمات دقیق‌تری در مورد نوع دخالت و برنامه مداخله بگیرد.

عوامل فرهنگی شامل باورهای عمیق، آداب و رسوم، زبان، اعتقادات دینی و سبک‌های ارتباطی هستند که ممکن است تأثیر زیادی بر نحوه واکنش فرد به مشکلات و پذیرش کمک‌های اجتماعی داشته باشند. در این راستا،اولین گام در مددکاری اجتماعی نباید تنها به جمع‌آوری اطلاعات شخصی محدود شود، بلکه باید مددکار اجتماعی قادر باشد تا این عوامل را در ساختار مشکلات فردی و خانوادگی شناسایی کند.
مثلاً، در برخی فرهنگ‌ها مراجعه مستقیم به یک مددکار اجتماعی یا درمانگر روانی ممکن است به عنوان یک ضعف یا شرم‌آور دانسته شود، که این موضوع باید در فرآیند ارزیابی اولیه لحاظ شود.

همچنین عوامل اجتماعی مثل طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، موقعیت اقتصادی، شغل و شبکه حمایت اجتماعی، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری مشکلات فردی و خانوادگی داشته باشند.
بنابراین،اولین گام در مددکاری اجتماعی باید شامل بررسی این عوامل باشد تا بتوان به درستی شرایط زندگی مشتری را درک کرد.
بدون درک صحیح از این عوامل، برنامه مداخله ممکن است ناکارآمد باشد یا حتی باعث افزایش استرس و اضطراب در مشتری شود.

در این فرآیند، مددکار اجتماعی باید دارای حساسیت فرهنگی باشد؛ یعنی قادر به تشخیص و احترام به تفاوت‌های فرهنگی باشد و از اعمال قضاوت‌های فرهنگی خودداری کند. این حساسیت می‌تواند به او کمک کند تا راهکارهایی مناسب با فرهنگ و سبک زندگی مشتری ارائه دهد. این امر به ویژه در جوامع چندفرهنگی اهمیت بیشتری دارد، جایی که افراد از منشأهای مختلف فرهنگی در کنار هم زندگی می‌کنند و نیازمند خدماتی منطبق با هویت فرهنگی‌شان هستند.

 توجه به عوامل فرهنگی و اجتماعی در اولین گام در مددکاری اجتماعی نه تنها به بهبود کیفیت خدمات اجتماعی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد اعتماد متقابل بین مددکار و مددجو منجر شود. این اعتماد پایه‌ای استوار برای تمامی مراحل بعدی مددکاری اجتماعی است و بدون آن، فرآیند کمک‌رسانی ممکن است با شکست مواجه شود.
بنابراین، شناخت دقیق از شرایط فرهنگی و اجتماعی فرد، یک الزام اخلاقی و حرفه‌ای در حرفه مددکاری اجتماعی محسوب می‌شود و باید در تمامی مراحل ارزیابی و مداخله مورد توجه قرار گیرد.