عاطفه به طور کلی به احساسات و واکنش‌های هیجانی انسان‌ها گفته می‌شود که در نتیجه تجربیات شخصی، شرایط محیطی یا افکار مختلف درونی به وجود می‌آید. عاطفه می‌تواند مثبت یا منفی باشد و به اشکال مختلفی مانند شادی، غم، ترس، عصبانیت، عشق، نفرت و غیره ظاهر شود. این احساسات می‌توانند تأثیرات زیادی بر رفتار و روابط اجتماعی فرد داشته باشند.
عاطفه به طور کلی به احساسات و واکنش‌های هیجانی انسان‌ها گفته می‌شود که در پاسخ به تجربیات، افکار یا شرایط محیطی مختلف بروز می‌کنند. این احساسات می‌توانند مثبت یا منفی باشند و در کنار تأثیر بر ذهن، بر رفتار، تعاملات اجتماعی و حتی سلامت جسمی فرد نیز اثر می‌گذارند.

عاطفه مجموعه‌ای از احساسات و واکنش‌های روانی است که معمولاً با تغییرات فیزیولوژیک مانند ضربان قلب، تعریق، تغییرات تنفسی و دیگر نشانه‌های فیزیکی همراه می‌شود. این واکنش‌ها به فرد کمک می‌کنند تا نسبت به محیط اطراف خود پاسخ دهد، چه این پاسخ مثبت باشد (مثل خوشحالی یا عشق) و چه منفی (مثل غم یا عصبانیت).

عاطفه را می‌توان به صورت‌های مختلفی درک و تجربه کرد. این احساسات می‌توانند به طور لحظه‌ای و گذرا (مثل یک شوک یا ترس ناگهانی) یا به مدت طولانی (مثل احساس عشق یا غم از دست دادن یک عزیز) ادامه یابند.

در علم روان‌شناسی، عاطفه به ابعاد مختلفی تقسیم می‌شود که شامل مدت، شدت، تناسب (مثبت یا منفی بودن) و نوع احساسات است. این ابعاد به ما کمک می‌کنند تا به درک عمیق‌تری از نحوه‌ی تأثیر احساسات بر رفتار و تعاملات اجتماعی برسیم.

نوع عاطفه می‌تواند از هیجانات مثبت (مثل شادی، عشق و امید) تا هیجانات منفی (مثل غم، ترس، عصبانیت) متغیر باشد. در بعضی موارد، ترکیب این هیجانات می‌تواند باعث بروز **هیجانات پیچیده** مانند حسادت یا پشیمانی شود که نوعی احساسات ترکیبی است.

در مجموع، عاطفه یک پدیده پیچیده است که به فرد کمک می‌کند تا با دنیای درونی و بیرونی خود ارتباط برقرار کرده و واکنش‌های لازم را نشان دهد.

ابعاد عاطفه را می‌توان از جنبه‌های مختلف بررسی کرد که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم:

 1. مدت (Duration)

عاطفه می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد. برخی احساسات به طور گذرا و سریع رخ می‌دهند، مانند شگفتی یا ترس ناگهانی، در حالی که برخی دیگر، مانند عشق یا غم، ممکن است مدت زمان طولانی‌تری ادامه یابند. این بعد به مدت زمانی که یک احساس یا عاطفه وجود دارد اشاره دارد. برای مثال، یک ترس یا شگفتی ممکن است تنها برای چند ثانیه طول بکشد، در حالی که احساس عشق یا غم از دست دادن یک عزیز ممکن است مدت‌های طولانی ادامه یابد.

 2. شدت (Intensity)

شدت عاطفه می‌تواند بسیار متغیر باشد. برخی احساسات ممکن است شدید و عمیق باشند، مانند غم از دست دادن یک عزیز، در حالی که برخی دیگر مانند ناراحتی از یک اتفاق کوچک ممکن است شدت کمتری داشته باشند. این بعد به میزان قدرت و شدت یک احساس اشاره دارد. برای مثال، یک فقدان یا شکست می‌تواند شدت زیادی از عاطفه را برانگیزد، در حالی که ناراحتی از یک مسئله جزئی ممکن است شدت کمتری داشته باشد.

 3. تناسب (Valence)

این بعد به مثبت یا منفی بودن احساسات اشاره دارد. عاطفه می‌تواند احساسات مثبت مانند خوشحالی، عشق و رضایت یا احساسات منفی مانند غم، نفرت و ترس را دربر گیرد. به عبارت دیگر، عاطفه‌ها می‌توانند احساسات مثبت مانند خوشحالی، امید، یا محبت داشته باشند، یا احساسات منفی مانند غم، ترس، یا عصبانیت. این بعد معمولاً به تمایز بین احساسات خوشایند و ناخوشایند مربوط می‌شود.

 4. نوع (Type)

عاطفه می‌تواند به صورت‌های مختلفی بروز پیدا کند که به نوع خاص احساس اشاره دارد. این بعد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: هیجانات مثبت و هیجانات منفی.

 هیجانات مثبت (Positive Emotions)

این دسته شامل احساسات و عواطفی است که معمولاً با تجربه‌های خوشایند، رضایت و خوشبختی همراه هستند. برخی از هیجانات مثبت عبارتند از:

*شادی: احساس خوشحالی و لذت از وضعیت یا اتفاقی خوشایند.
* عشق: احساس محبت و پیوند عمیق با فردی دیگر، مانند عشق به خانواده یا دوستان.
* امید: احساس انتظار مثبت برای آینده و باور به اینکه اتفاقات خوب در پیش است.
* سپاسگزاری: احساس قدردانی نسبت به چیزی یا کسی.
* رضایت: حس خوشایند و آرامش از داشتن یا رسیدن به چیزی.

 هیجانات منفی (Negative Emotions)

این دسته شامل احساسات ناخوشایند است که ممکن است موجب ناراحتی یا تنش شوند. برخی از هیجانات منفی عبارتند از:

* غم: احساس ناراحتی و اندوه، معمولاً ناشی از دست دادن چیزی یا کسی.
* عصبانیت: احساس خشم و ناراحتی به دلیل نارضایتی از یک موقعیت یا فرد.
* ترس: احساس اضطراب یا نگرانی از یک خطر یا تهدید احتمالی.
* نفرت: احساس انزجار شدید از چیزی یا کسی.
* شرم: احساس ناراحتی به دلیل رفتاری که به خود احساس بی‌احترامی می‌دهد.

 هیجانات پیچیده (Complex Emotions)

عاطفه‌ها ممکن است ترکیبی از احساسات مختلف باشند. برخی از این هیجانات پیچیده شامل:

* احساس گناه: ترکیبی از شرم و اندوه به دلیل انجام یک عمل اشتباه.
* پشیمانی: ترکیبی از غم و عصبانیت نسبت به تصمیمات گذشته.
* حسادت: ترکیب احساسات منفی مانند ناراحتی و خشم نسبت به فردی که چیزی دارد که ما نداریم.

 عواطف غیرقابل دسته‌بندی (Ambiguous Emotions)

گاهی اوقات عاطفه‌ها نه کاملاً مثبت و نه کاملاً منفی هستند. این دسته شامل احساساتی است که می‌تواند ترکیبی از احساسات مثبت و منفی باشد، مانند:

* سرخوشی و اضطراب هم‌زمان: احساس شادی از دستاوردی بزرگ ولی همراه با نگرانی برای آینده.
* شادی به همراه حس پشیمانی: خوشحالی از موفقیت، اما ناراحتی از اینکه برای رسیدن به آن به قیمت چیزی گران‌بها (مثل روابط) تمام شده است.

 5. نشانگان فیزیولوژیک (Physiological Arousal)

عاطفه معمولاً با تغییرات فیزیولوژیک همراه است، مانند افزایش ضربان قلب، تعریق یا تغییرات در تنفس که به بدن کمک می‌کند تا به احساسات واکنش نشان دهد. به عنوان مثال، وقتی فرد از چیزی می‌ترسد، ضربان قلبش افزایش می‌یابد یا وقتی احساس شادی می‌کند، ممکن است بدنش گرم و عرق کند. این تغییرات بدن به طور طبیعی به ما کمک می‌کنند تا واکنش‌های فیزیولوژیکی متناسب با عاطفه‌ها را تجربه کنیم.

عاطفه‌ها نه تنها به عنوان یک واکنش فردی، بلکه به عنوان ویژگی‌های اجتماعی هم شناخته می‌شوند که می‌توانند روابط بین انسان‌ها را شکل دهند. این ابعاد مختلف عاطفه به ما کمک می‌کنند تا بهتر درک کنیم که احساسات چگونه در رفتار و تعاملات انسان‌ها نقش دارند و چرا ما در موقعیت‌های مختلف به گونه‌های متفاوتی واکنش نشان می‌دهیم.
تاب‌آوری عاطفی (Emotional Resilience) به توانایی فرد برای مقابله با مشکلات، فشارهای روانی و شرایط دشوار عاطفی گفته می‌شود. به عبارت ساده‌تر، تاب‌آوری عاطفی به توانایی فرد برای حفظ سلامت عاطفی و روانی در مواجهه با چالش‌ها و بحران‌ها اشاره دارد و شامل توانایی برگشت به حالت تعادل عاطفی پس از تجربه رویدادهای استرس‌زا و دشوار است.

تاب آوری عاطفی به معنای توانایی فرد در مدیریت و کنار آمدن با هیجانات شدیدی است که با موقعیت‌های چالش‌برانگیز همراه است.

تاب‌آوری عاطفی به‌توانایی سازگاری فرد با موقعیت‌های استرس‌زا یا بحران‌ها اشاره می‌کند.کسی که تاب‌آوری عاطفی بالایی دارد، می‌تواند از پسِ دشواری‌ها برآید و با موقعیت‌ها، بدون دشواری سازگار شود.

در حالی که افرادی که تاب‌آوری کمتری دارند، اوقات سخت‌تری با تغییرات ریز و درشت زندگی دارند.

تاب آوری عاطفی چیست و چگونه میتوان آن را تقویت کرد؟ تاب‌آوری عاطفی تا حدودی ویژگی‌ای است که با آن به‌دنیا آمده‌اید و به‌شدت با عواملی ارتباط دارد که از کنترل شما خارج هستند، مقوله‌هایی مانند سن و بحران‌هایی که در زندگی با آن‌ها مواجه شده‌اید.