Polycrisis (بحران چندگانه) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن چند بحران مختلف هم‌زمان و به‌طور پیچیده به یکدیگر مرتبط هستند و اثر ترکیبی آن‌ها فراتر از مجموع اثرات هر بحران به‌صورت جداگانه است. این بحران‌ها می‌توانند در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، محیط‌زیستی یا امنیتی رخ دهند و تعامل بین آن‌ها باعث پیچیدگی، عدم قطعیت و دشواری در مدیریت و حل مشکلات می‌شود.
اصطلاح «چندبحران» یا Polycrisis به وضعیتی اشاره دارد که در آن چند بحران به‌طور هم‌زمان رخ می‌دهند و به شکلی تعامل می‌کنند که شدت تأثیر کلی آن‌ها را افزایش می‌دهد. برخلاف یک بحران منفرد، یک چندبحران سیستمی است، یعنی بحران‌ها به هم مرتبط هستند و اثراتشان یکدیگر را تقویت می‌کند، و همین باعث می‌شود راه‌حل‌های معمول و جداگانه کافی نباشند.

در دنیای امروز، واژه‌ای که بیش از پیش مورد توجه محققان، سیاست‌گذاران و فعالان اجتماعی قرار گرفته است، Polycrisis یا بحران چندگانه است.
این اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که در آن چند بحران مختلف همزمان و به هم پیوسته رخ می‌دهند و اثر ترکیبی آن‌ها بسیار بزرگ‌تر از مجموع اثرات هر بحران به تنهایی است.
بحران‌های چندگانه می‌توانند حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، محیط‌زیستی یا امنیتی را تحت تأثیر قرار دهند و تعامل بین آن‌ها باعث افزایش پیچیدگی، عدم قطعیت و دشواری در مدیریت این بحران‌ها می‌شود. به عبارت دیگر، بحران‌های چندگانه تنها جمع ساده بحران‌ها نیستند، بلکه ترکیب آن‌ها، چالشی فراتر از توان مدیریتی سنتی ایجاد می‌کند.

یکی از ویژگی‌های بارز بحران چندگانه این است که علل و پیامدهای آن به شدت به یکدیگر وابسته هستند.
به عنوان مثال، یک بحران اقتصادی شدید می‌تواند منجر به نارضایتی اجتماعی و بحران سیاسی شود، در حالی که تغییرات اقلیمی شدید می‌تواند بر اقتصاد تاثیر بگذارد و در نهایت به افزایش مهاجرت و تنش‌های اجتماعی منجر شود. بنابراین، وقتی چند بحران به طور همزمان رخ می‌دهند، اثرات آن‌ها یکدیگر را تشدید می‌کنند و نتیجه آن مشکلاتی پیچیده است که راه‌حل‌های ساده نمی‌توانند آن‌ها را مدیریت کنند.

در طول تاریخ، نمونه‌هایی از بحران‌های چندگانه وجود داشته است که تاثیرات جهانی داشته‌اند. یکی از این نمونه‌ها بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸ بود. این بحران تنها محدود به بخش اقتصادی نبود؛ بلکه اثرات اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای نیز به دنبال داشت. بیکاری گسترده، کاهش اعتماد عمومی به نهادهای مالی و دولتی، افزایش نارضایتی اجتماعی و ظهور جنبش‌های سیاسی جدید، همه و همه نشانه‌های بحران چندگانه بودند که یک بحران اقتصادی ساده را به یک بحران چندبعدی و جهانی تبدیل کردند. این نمونه نشان می‌دهد که Polycrisis تنها شامل یک بعد نیست و مدیریت آن نیازمند دیدگاهی جامع و چندلایه است.

امروزه بحران‌های محیط‌زیستی نیز نمونه‌های روشنی از بحران چندگانه هستند.
تغییرات اقلیمی، نابودی منابع طبیعی، آلودگی هوا و آب، و از دست رفتن تنوع زیستی همگی بحران‌هایی هستند که به طور همزمان رخ می‌دهند و اثرات آن‌ها بر اقتصاد، سلامت انسان‌ها و ثبات اجتماعی بسیار گسترده است.
به عنوان مثال، خشکسالی‌های شدید می‌توانند کشاورزی را تحت تاثیر قرار دهند، باعث افزایش قیمت غذا و کاهش امنیت غذایی شوند، و این امر خود باعث نارضایتی اجتماعی و فشار سیاسی می‌شود. در اینجا نیز چند بحران با هم ترکیب شده و اثری فراتر از مجموع اثرات هر بحران به صورت جداگانه ایجاد می‌کنند.

یکی دیگر از ابعاد مهم بحران‌های چندگانه، بحران‌های سلامت جهانی است.
شیوع بیماری‌های واگیر نمونه‌ای واضح از Polycrisis است.
  تعطیلی کسب‌وکارها، کاهش تولید و تجارت، افزایش بیکاری، فشار بر نظام‌های درمانی و افزایش اضطراب و افسردگی در جامعه، همگی نشان‌دهنده پیچیدگی بحران‌های چندگانه است. تجربه کووید-۱۹ به وضوح نشان داد که وقتی بحران‌ها به یکدیگر مرتبط می‌شوند، مقابله با آن‌ها نیازمند هماهنگی جهانی و راهکارهای چندجانبه است.

پیامدهای بحران چندگانه بسیار گسترده و پیچیده هستند.
یکی از پیامدهای اصلی آن افزایش عدم قطعیت و دشواری در تصمیم‌گیری است.
وقتی چند بحران همزمان و به هم پیوسته وجود دارند، پیش‌بینی اثرات آن‌ها بسیار دشوار می‌شود و سیاست‌گذاران و مدیران با چالش‌های بزرگی در مدیریت منابع و اتخاذ تصمیمات مواجه می‌شوند. این امر می‌تواند به ایجاد چرخه‌های منفی منجر شود؛ به این معنا که یکی از بحران‌ها باعث تشدید بحران دیگر شود و این روند ادامه یابد. به همین دلیل، شناخت دقیق و تحلیل جامع بحران‌ها برای کاهش اثرات آن‌ها حیاتی است.

مدیریت بحران‌های چندگانه نیازمند رویکردی جامع و چندبعدی است.
یکی از مهم‌ترین اصول مدیریت Polycrisis، شناسایی و تحلیل تعاملات میان بحران‌ها است.
در این رویکرد، تنها تمرکز بر هر بحران به صورت جداگانه کافی نیست؛ بلکه باید بررسی شود که چگونه بحران‌ها یکدیگر را تقویت یا تضعیف می‌کنند.
برای مثال، در بحران تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع آب و انرژی می‌تواند اثرات اقتصادی و اجتماعی را کاهش دهد و مانع تشدید بحران‌های دیگر شود. بنابراین، مدیریت هوشمندانه و همزمان بحران‌ها می‌تواند از شدت اثرات ترکیبی آن‌ها بکاهد.

دکتر محمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی در ادامه آورده است راهکار دیگر مقابله با بحران‌های چندگانه، تقویت تاب‌آوری سیستم‌ها و جوامع است.
تاب‌آوری به معنای توانایی پیشگیری، مقابله و بازسازی پس از بحران‌ها است.
جوامع و کشورهایی که زیرساخت‌های مقاوم، نظام‌های اجتماعی قوی و سیاست‌های پیشگیرانه دارند، قادرند اثرات بحران‌های چندگانه را بهتر مدیریت کنند.
برای نمونه، سرمایه‌گذاری در آموزش، سلامت، انرژی پاک و زیرساخت‌های دیجیتال می‌تواند تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی را افزایش دهد و از تبدیل بحران‌های منفرد به Polycrisis جلوگیری کند.

علاوه بر این، همکاری جهانی و تبادل اطلاعات بین کشورها و سازمان‌های بین‌المللی نقش مهمی در مدیریت بحران‌های چندگانه دارد.
بسیاری از بحران‌ها، به ویژه بحران‌های محیط‌زیستی و اقتصادی، مرز نمی‌شناسند و اثرات آن‌ها به صورت جهانی احساس می‌شود. بنابراین، راهکارهای مشترک، توافقات بین‌المللی و تبادل داده‌ها می‌تواند در کاهش شدت و مدت زمان بحران‌های چندگانه بسیار مؤثر باشد.

یکی دیگر از نکات مهم در مواجهه با Polycrisis، استفاده از فناوری و هوش مصنوعی است.
تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی روند بحران‌ها با استفاده از الگوریتم‌های هوشمند، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر و سریع‌تر کمک کند. برای مثال، مدل‌سازی‌های پیشرفته می‌تواند نشان دهد که یک بحران اقتصادی چگونه می‌تواند بر بحران‌های اجتماعی و محیط‌زیستی اثر بگذارد و راهکارهای پیشگیرانه مناسب ارائه دهد. بنابراین، ترکیب دانش انسانی و فناوری، کلید مقابله با بحران‌های چندگانه است.

آموزش و آگاهی عمومی نیز بخش مهمی از مدیریت بحران‌های چندگانه است. جوامع آگاه و آماده می‌توانند بهتر با بحران‌ها مقابله کنند و اثرات منفی آن‌ها را کاهش دهند. برنامه‌های آموزشی، کمپین‌های اطلاع‌رسانی و تمرین‌های آمادگی، ابزارهایی هستند که تاب‌آوری اجتماعی را افزایش می‌دهند و مانع تبدیل بحران‌های منفرد به بحران چندگانه می‌شوند.

 Polycrisis یا بحران چندگانه وضعیتی است که در آن چند بحران همزمان و به هم پیوسته، اثرات ترکیبی بسیار بزرگ‌تری نسبت به بحران‌های منفرد ایجاد می‌کنند. این بحران‌ها می‌توانند اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، محیط‌زیستی یا سلامت محور باشند و تعامل بین آن‌ها پیچیدگی و دشواری مدیریت را افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی مانند بحران مالی ۲۰۰۸، تغییرات اقلیمی و شیوع کووید-۱۹ نشان می‌دهند که اثرات ترکیبی بحران‌ها بسیار گسترده و فراتر از جمع اثرات فردی است. مقابله با بحران چندگانه نیازمند رویکرد جامع، شناسایی تعاملات میان بحران‌ها، تقویت تاب‌آوری، همکاری جهانی، استفاده از فناوری و افزایش آگاهی عمومی است. تنها با اتخاذ این راهکارها می‌توان اثرات پیچیده و فراتر از انتظار بحران‌های چندگانه را کاهش داد و جوامع و سیستم‌ها را در برابر تهدیدات پیچیده محافظت کرد.