بایسته‌های تاب آوری فرهنگی شامل حفظ و تقویت پیشینه فرهنگی، ارزش‌ها، زبان و آداب و رسوم است.

در دنیای مدرن و پویای امروز بایسته های تاب آوری فرهنگی به عنوان ملزومات حفظ هویت ملی و محلی در برابر چالش‌های داخلی و خارجی شناخته می‌شود. این مفهوم به مجموعه اقدامات و ارزش‌هایی اشاره دارد که به جوامع کمک می‌کند تا در برابر فشارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مقاومت کرده و فرهنگ خود را دوام دهند.

در این یادداشت پنج عنصر اصلی از ملزومات و بایسته های تاب آوری فرهنگی را بررسی می‌کنیم که می‌توانند به عنوان چراغ راه برای حفظ غنای فرهنگی در برابر یکسان سازی فرآیند جهانی شدن عمل کنند.

تقویت هویت فرهنگی از طریق آموزش و آگاهی
یکی از اساسی‌ترین بایسته های تاب آوری فرهنگی، توجه به آموزش و پرورش است.

آموزش فرهنگی نه تنها به حفظ زبان، آداب و رسوم و تاریخ محلی کمک می‌کند، بلکه احساس تعلق و شناخت از هویت را در نسل جوان تقویت می‌کند.

برنامه‌های درسی باید شامل محتوایی باشند که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد درک عمیقی از فرهنگ ریشه‌ای خود پیدا کنند و در عین حال به تفاوت‌های فرهنگی دیگران احترام گذاشته و از آنها بیاموزند.

استفاده از رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزارهایی برای ترویج فرهنگ محلی می‌تواند نقش مهمی در تقویت این الزامات داشته باشد.

این رویکرد فرهنگ را زنده نگه می‌دارد و آن را در برابر تأثیرات خارجی مقاوم می‌کند.

حفظ و گسترش دانش فرهنگی سنتی
دانش سنتی، از جمله هنرهای دستی، موسیقی، شعر، داستان‌های عامیانه و شیوه‌های زندگی محلی، گنجینه‌ای ارزشمند از هویت فرهنگی است که باید احیا و منتقل شود. بایسته های تاب آوری فرهنگی شامل ایجاد مراکز تخصصی مستندسازی، اجرای جشنواره‌های فرهنگی و همکاری با هنرمندان محلی است.

به عنوان مثال، حمایت از صنایع دستی و فراهم کردن بازارهای مناسب برای عرضه آنها نه تنها اقتصاد محلی را تقویت می‌کند، بلکه سبک زندگی فرهنگی را در جامعه نگه می‌دارد.

ثبت ملی و بین‌المللی این دانش‌ و داشته به عنوان میراث معنوی (مانند تجربه ایران در ثبت میراث فرهنگی باستانی) می‌تواند به حفظ آنها کمک کند.

توانمندسازی جوامع محلی در تصمیم‌گیری‌های فرهنگی
تفکر سنتی در مورد بایسته های تاب آوری فرهنگی اغلب به سیاست‌های مرکزی متکی بوده است، اما در دهه‌های اخیر، نقش جوامع محلی در حفظ فرهنگ به شدت مورد تأکید قرار گرفته است.

این بایسته بر لزوم مشارکت مستقیم مردم در برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی تأکید دارد. ایجاد شوراهای فرهنگی محلی، حمایت از اصناف و هنرمندان محلی و ارائه بودجه‌های اختصاصی برای پروژه‌های فرهنگی محلی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به جوامع احساس مالکیت و مسئولیت‌پذیری در قبال فرهنگ خود بدهد. این رویکرد نه تنها تاب آوری فرهنگی را افزایش می‌دهد، بلکه انعطاف‌پذیری لازم برای واکنش به تغییرات را فراهم می‌کند.

 تطبیق فرهنگ با فناوری‌های نوین
در عصر دیجیتال، بایسته های تاب آوری فرهنگی باید شامل استفاده از فناوری‌های نوین باشند. مثلاً، ایجاد موزه‌های مجازی، استفاده از واقعیت مجازی (VR) برای نمایش آثار تاریخی، یا توسعه اپلیکیشن‌های آموزش زبان‌های محلی می‌تواند فرهنگ را به نسل‌های جوان نزدیک کند.

تولید محتوای فرهنگی در پلتفرم‌های دیجیتال (مانند یوتیوب، اینستاگرام) و استفاده از استراتژی‌های بازاریابی دیجیتال می‌تواند به گسترش آگاهی در مورد فرهنگ محلی کمک کند. این تطبیق فرهنگ را قدیمی نشان نمی‌دهد، بلکه آن را به عنصری پویا و مرتبط با زندگی روزمره معرفی می‌کند.

ایجاد تعادل بین جهانی شدن و حفظ هویت محلی
بایسته های تاب آوری فرهنگی باید شامل راهکارهایی برای مدیریت تعامل با فرهنگ جهانی باشند.جهانی شدن لزوماً یک تهدید نیست، بلکه می‌تواند فرصتی برای غنای بخشی به فرهنگ محلی باشد.

با این حال، این تعامل باید به گونه‌ای باشد که فرهنگ محلی جذب یا نابود نشود.

راهکارهایی مانند ترکیب عناصر فرهنگی محلی با سبک‌های جهانی در هنر، موسیقی و مد، یا تبلیغ فرهنگ محلی به عنوان یک برند ملی (مانند گردشگری فرهنگی در ایران) می‌توانند به دستیابی به این تعادل کمک کنند. این رویکرد نه تنها تاب آوری فرهنگی را تقویت می‌کند، بلکه ارزش افزوده اقتصادی نیز ایجاد می‌کند.

دکتر محمدرضا مقدسی مدیر وموسس خانه تاب آوری تاب آوری فرهنگی هویت محور در پایان آورده است بایسته های تاب آوری فرهنگی یک چارچوب جامع برای مقابله با چالش‌های فرهنگی در عصر حاضر فراهم می‌کنند. این بایسته‌ها از طریق تقویت آموزش، حفظ دانش سنتی، توانمندسازی جوامع محلی، استفاده از فناوری و مدیریت روابط عمومی و ارتباطات و  تعامل با جهانی شدن، می‌توانند به فرهنگ‌های مختلف اجازه دهند تا در عین حفظ ریشه‌های خود، با تحولات جهانی هماهنگ شوند.

در واقع بدون توجه به این ملزومات، فرهنگ‌ در معرض خطر نابودی یا فراموشی قرار می‌گیرند، اما با برنامه‌ریزی هوشمندانه و مشارکت گسترده، می‌توان از غنای فرهنگی بشریت در آینده دفاع کرد.