نقش فرهنگ و هنر در تاب‌آوری ایران
تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور، یکی از مفاهیم نوین در حوزه توسعه پایدار فرهنگی است.مأموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور دانشگاه حکیم سبزواری بر چهار مولفه کلیدی تأکید دارد.
فرهنگ و هنر همواره به‌عنوان یکی از ارکان اساسی هویت هر ملت، نقش تعیین‌کننده‌ای در تقویت تاب‌آوری و مقاومت ملی ایفا کرده‌اند. در دوره‌های مختلف تاریخی، جوامع انسانی در مواجهه با بحران‌ها، تهدیدها و فشارهای خارجی، با تکیه بر عناصر فرهنگی و هنری خود توانسته‌اند نه تنها بقای خود را حفظ کنند، بلکه انسجام ملی و هویت جمعی خود را نیز تقویت نمایند.
تاب‌آوری فرهنگی، مفهومی است که نشان می‌دهد جوامع قادرند با استفاده از منابع فرهنگی، سنت‌ها، هنر و ارزش‌های هویتی، خود را در برابر ناملایمات و فشارها مقاوم سازند و از بحران‌ها عبور کنند.
فرهنگ شامل باورها، ارزش‌ها، آداب و رسوم، زبان، ادبیات و هنر یک جامعه است. هنگامی که جامعه‌ای دارای فرهنگ غنی و هویت محکم باشد، اعضای آن قادرند در برابر تهدیدهای خارجی یا فشارهای داخلی مقاومت کنند.
هنر نیز نقش مکمل فرهنگ را ایفا میکند و به‌عنوان زبان بی‌کلام اما قدرتمند احساسات، امید، اتحاد و انگیزه را منتقل می‌نماید. به‌طور مثال، موسیقی ملی، تئاتر، سینما و ادبیات می‌توانند روحیه مردم را تقویت کنند و پیام‌های مهمی درباره همبستگی، مقاومت و هویت ملی منتقل نمایند.
یکی از مهم‌ترین کارکردهای هنر در تاب‌آوری ملی، تقویت هویت جمعی است.
هویت ملی زمانی پایدار می‌ماند که مردم خود را بخشی از یک جامعه بزرگ‌تر بدانند که ارزش‌ها، تاریخ و فرهنگ مشترکی دارد. هنر به مردم کمک میکند تا این هویت را بازشناسی کنند و در مواجهه با بحران‌ها، از آن به عنوان منبع قدرت و انگیزه استفاده نمایند. نقاشی‌ها، ادبیات داستانی، شعر، موسیقی و سینما نه تنها تجربه‌های تاریخی ملت را منتقل می‌کنند، بلکه احساس تعلق و وفاداری به ارزش‌های مشترک را نیز تقویت می‌نمایند.
تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور، یکی از مفاهیم نوین در حوزه توسعه پایدار فرهنگی است.
این رویکرد معتقد است که هر جامعه باید بر اساس هویت و ارزش‌های فرهنگی خود، ظرفیت‌های مقاومت و تاب‌آوری خود را تقویت کند.
دانشگاه حکیم سبزواری، از مهرماه سال ۱۴۰۳ مأموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور را با تأسیس دفتر تخصصی این حوزه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی آغاز کرده است. این مأموریت با هدف تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه و افزایش تاب‌آوری در برابر چالش‌ها و بحران‌ها طراحی شده است. در این راستا، دانشگاه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی منطقه سبزوار، اقداماتی را در دستور کار قرار داده است.
مولفه‌های کلیدی ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور
مأموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور دانشگاه حکیم سبزواری بر چهار مولفه کلیدی تأکید دارد:
۱. تاریخ اجتماعی شیعه: توجه به تاریخ اجتماعی شیعه به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی ایران و استفاده از آموزه‌های آن در تقویت تاب‌آوری فرهنگی.
۲. ورزش پهلوانی: تأکید بر ورزش‌های پهلوانی به‌عنوان یک عنصر فرهنگی مهم که می‌تواند در تقویت هویت و تاب‌آوری اجتماعی مؤثر باشد.
۳. آداب و آیین کویر: پاسداری از آداب و رسوم زندگی در کویر و استفاده از آن‌ها در ایجاد حس تعلق و همبستگی اجتماعی.
۴. میراث فرهنگی: حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی به‌عنوان یک دارایی ارزشمند که می‌تواند در مواجهه با بحران‌ها به‌عنوان منبعی برای تاب‌آوری عمل کند.
هدف از این مأموریت، ایجاد همبستگی، افزایش آگاهی و آموزش مهارت‌های لازم برای سازگاری و پیشرفت در شرایط مختلف است. از جمله دستاوردهای این مأموریت می‌توان به برگزاری هفته ملی تاب‌آوری ایران اشاره کرد که شامل کارگاه‌های آموزشی، سمینارهای تخصصی، فعالیت‌های گروهی و کمپین‌های رسانه‌ای است که موجب افزایش آگاهی عمومی، آموزش مهارت‌های تاب‌آوری فردی و جمعی و تبادل تجربیات فرهنگی شده است.
در واقع، این ماموریت ملی به دنبال آن است که جوامع نه تنها در برابر بحران‌های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی مقاوم باشند، بلکه در عین حال بتوانند هویت خود را حفظ کرده و آن را به نسل‌های بعد منتقل نمایند. کشورهایی که توانسته‌اند تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور را نهادینه کنند، در مواجهه با فشارهای خارجی، جنگ‌ها و تهدیدهای اجتماعی، مقاومت بیشتری از خود نشان داده‌اند.
هنر، به ویژه هنرهای نمایشی و ادبیات، نقش بسزایی در انتقال پیام‌های مقاومت ملی دارد. آثار هنری می‌توانند داستان‌های قهرمانی، مقاومت در برابر ظلم و تلاش برای حفظ هویت را به شکل ملموس و الهام‌بخش منتقل کنند. این آثار، مردم را تشویق می‌کنند تا در برابر تهدیدها، نه تنها منفعل نباشند، بلکه فعالانه در حفظ ارزش‌ها و هویت ملی خود مشارکت نمایند. در واقع، هنر می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای آموزش اجتماعی، تقویت همبستگی و ایجاد امید عمل کند.
فرهنگ و هنر همچنین نقش مهمی در بهبود روانی جامعه دارند. در بحران‌ها، هنر و فرهنگ به مردم کمک می‌کنند تا احساسات خود را بیان کنند، استرس و اضطراب را کاهش دهند و امید به آینده را تقویت نمایند. موسیقی، تئاتر، نقاشی و ادبیات می‌توانند به عنوان ابزارهای درمانی و تقویت روانی جامعه عمل کنند و تاب‌آوری اجتماعی را افزایش دهند. این نقش روانی، به‌ویژه در دوران جنگ، بلایای طبیعی یا فشارهای اقتصادی، اهمیت ویژه‌ای پیدا میکند.
تاب‌آوری و مقاومت ملی بدون مشارکت فعال جامعه ممکن نیست. فرهنگ و هنر، با ایجاد احساس تعلق، همکاری و همبستگی، مردم را به مشارکت فعال در مسائل ملی تشویق می‌کنند. جشنواره‌های فرهنگی، نمایشگاه‌های هنری و برنامه‌های ادبی، فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی و تقویت همبستگی ایجاد می‌کنند. این فعالیت‌ها باعث می‌شوند که افراد علاوه بر تجربه لذت هنری، احساس کنند بخشی از یک جامعه مقاوم و تاب‌آور هستند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم تاب‌آوری فرهنگی، حفظ و انتقال دانش و سنت‌های تاریخی است.
هر جامعه‌ای با حفظ آثار فرهنگی و هنری خود، نه تنها گذشته خود را زنده نگه می‌دارد، بلکه از آن برای تقویت مقاومت در برابر بحران‌های آینده استفاده میکند. معماری، صنایع دستی، موسیقی سنتی و ادبیات، نمونه‌هایی از این ظرفیت‌های فرهنگی هستند که می‌توانند به عنوان منابع تاب‌آوری عمل کنند. این منابع، با ایجاد پیوند میان نسل‌ها و تقویت احساس تعلق، نقش حیاتی در پایداری هویت ملی دارند.
در عصر جهانی‌شدن و تغییرات سریع اجتماعی، اهمیت تاب‌آوری فرهنگی بیش از پیش افزایش یافته است.
فشارهای اقتصادی، مهاجرت، تغییرات اقلیمی و تهدیدهای فرهنگی می‌توانند به هویت ملی آسیب برسانند. در این شرایط، تقویت فرهنگ و هنر، به ویژه هنرهای محلی و هویت‌محور، به جامعه کمک میکند تا نه تنها خود را با شرایط جدید وفق دهد، بلکه ارزش‌ها و هویت خود را نیز حفظ نماید. این امر با ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور همسو است که تاکید دارد هر ملت باید ظرفیت‌های فرهنگی و هنری خود را به عنوان ابزاری برای حفظ هویت و تقویت مقاومت ملی به کار گیرد.
علاوه بر نقش روانی و اجتماعی، فرهنگ و هنر توانمندی اقتصادی نیز دارند. صنایع فرهنگی و خلاق، علاوه بر ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، می‌توانند به تقویت تاب‌آوری ملی کمک کنند. تولید و عرضه آثار هنری، صنایع دستی، موسیقی و سینما نه تنها موجب رشد اقتصادی می‌شوند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و تقویت حس تعلق اجتماعی نیز کمک می‌کنند. این ترکیب از ظرفیت اقتصادی و فرهنگی، جوامع را در برابر فشارهای خارجی و بحران‌های اقتصادی مقاوم می‌سازد.
دکترمحمدرضا مقدسی تاکید میکند تاب‌آوری و مقاومت ملی بدون توجه به فرهنگ و هنر، ناقص است. جامعه‌ای که فرهنگ و هنر را در مرکز توجه خود قرار می‌دهد، قادر است در برابر بحران‌ها و تهدیدها، هویت و انسجام خود را حفظ کند. ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور، بر اهمیت حفاظت از ارزش‌ها و هویت ملی در فرآیند توسعه تاکید دارد و نشان می‌دهد که هنر و فرهنگ، نه تنها ابزار زیبایی و سرگرمی، بلکه ابزاری حیاتی برای بقا و پیشرفت جامعه هستند. تقویت فرهنگ و هنر، آموزش هویت ملی، حفظ سنت‌ها و ترویج هنرهای بومی، همگی گام‌هایی اساسی در مسیر ایجاد جامعه‌ای تاب‌آور و مقاوم هستند.
دکتر محمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی تاب آوری در پایان تاکید میکند فرهنگ و هنر، با تقویت هویت، ایجاد همبستگی، انتقال تجربه‌های تاریخی، افزایش تاب‌آوری روانی و اجتماعی، و حتی تقویت توان اقتصادی، نقش محوری در تاب‌آوری و مقاومت ملی ایفا می‌کنند. هر جامعه‌ای که به این منابع غنی توجه کند، نه تنها قادر خواهد بود از بحران‌ها عبور کند، بلکه آینده‌ای پایدار، قدرتمند و هویت‌محور را برای نسل‌های آینده رقم خواهد زد.
فرهنگ و هنر همواره به‌عنوان یکی از ارکان اساسی هویت هر ملت، نقش تعیین‌کننده‌ای در تقویت تاب‌آوری و مقاومت ملی ایفا کرده‌اند. در دوره‌های مختلف تاریخی، جوامع انسانی در مواجهه با بحران‌ها، تهدیدها و فشارهای خارجی، با تکیه بر عناصر فرهنگی و هنری خود توانسته‌اند نه تنها بقای خود را حفظ کنند، بلکه انسجام ملی و هویت جمعی خود را نیز تقویت نمایند.
تاب‌آوری فرهنگی، مفهومی است که نشان می‌دهد جوامع قادرند با استفاده از منابع فرهنگی، سنت‌ها، هنر و ارزش‌های هویتی، خود را در برابر ناملایمات و فشارها مقاوم سازند و از بحران‌ها عبور کنند.
فرهنگ شامل باورها، ارزش‌ها، آداب و رسوم، زبان، ادبیات و هنر یک جامعه است. هنگامی که جامعه‌ای دارای فرهنگ غنی و هویت محکم باشد، اعضای آن قادرند در برابر تهدیدهای خارجی یا فشارهای داخلی مقاومت کنند.
هنر نیز نقش مکمل فرهنگ را ایفا میکند و به‌عنوان زبان بی‌کلام اما قدرتمند احساسات، امید، اتحاد و انگیزه را منتقل می‌نماید. به‌طور مثال، موسیقی ملی، تئاتر، سینما و ادبیات می‌توانند روحیه مردم را تقویت کنند و پیام‌های مهمی درباره همبستگی، مقاومت و هویت ملی منتقل نمایند.
یکی از مهم‌ترین کارکردهای هنر در تاب‌آوری ملی، تقویت هویت جمعی است.
هویت ملی زمانی پایدار می‌ماند که مردم خود را بخشی از یک جامعه بزرگ‌تر بدانند که ارزش‌ها، تاریخ و فرهنگ مشترکی دارد. هنر به مردم کمک میکند تا این هویت را بازشناسی کنند و در مواجهه با بحران‌ها، از آن به عنوان منبع قدرت و انگیزه استفاده نمایند. نقاشی‌ها، ادبیات داستانی، شعر، موسیقی و سینما نه تنها تجربه‌های تاریخی ملت را منتقل می‌کنند، بلکه احساس تعلق و وفاداری به ارزش‌های مشترک را نیز تقویت می‌نمایند.
تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور، یکی از مفاهیم نوین در حوزه توسعه پایدار فرهنگی است.
این رویکرد معتقد است که هر جامعه باید بر اساس هویت و ارزش‌های فرهنگی خود، ظرفیت‌های مقاومت و تاب‌آوری خود را تقویت کند.
دانشگاه حکیم سبزواری، از مهرماه سال ۱۴۰۳ مأموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور را با تأسیس دفتر تخصصی این حوزه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی آغاز کرده است. این مأموریت با هدف تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه و افزایش تاب‌آوری در برابر چالش‌ها و بحران‌ها طراحی شده است. در این راستا، دانشگاه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی منطقه سبزوار، اقداماتی را در دستور کار قرار داده است.
مولفه‌های کلیدی ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور
مأموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور دانشگاه حکیم سبزواری بر چهار مولفه کلیدی تأکید دارد:
۱. تاریخ اجتماعی شیعه: توجه به تاریخ اجتماعی شیعه به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی ایران و استفاده از آموزه‌های آن در تقویت تاب‌آوری فرهنگی.
۲. ورزش پهلوانی: تأکید بر ورزش‌های پهلوانی به‌عنوان یک عنصر فرهنگی مهم که می‌تواند در تقویت هویت و تاب‌آوری اجتماعی مؤثر باشد.
۳. آداب و آیین کویر: پاسداری از آداب و رسوم زندگی در کویر و استفاده از آن‌ها در ایجاد حس تعلق و همبستگی اجتماعی.
۴. میراث فرهنگی: حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی به‌عنوان یک دارایی ارزشمند که می‌تواند در مواجهه با بحران‌ها به‌عنوان منبعی برای تاب‌آوری عمل کند.
هدف از این مأموریت، ایجاد همبستگی، افزایش آگاهی و آموزش مهارت‌های لازم برای سازگاری و پیشرفت در شرایط مختلف است. از جمله دستاوردهای این مأموریت می‌توان به برگزاری هفته ملی تاب‌آوری ایران اشاره کرد که شامل کارگاه‌های آموزشی، سمینارهای تخصصی، فعالیت‌های گروهی و کمپین‌های رسانه‌ای است که موجب افزایش آگاهی عمومی، آموزش مهارت‌های تاب‌آوری فردی و جمعی و تبادل تجربیات فرهنگی شده است.
در واقع، این ماموریت ملی به دنبال آن است که جوامع نه تنها در برابر بحران‌های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی مقاوم باشند، بلکه در عین حال بتوانند هویت خود را حفظ کرده و آن را به نسل‌های بعد منتقل نمایند. کشورهایی که توانسته‌اند تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور را نهادینه کنند، در مواجهه با فشارهای خارجی، جنگ‌ها و تهدیدهای اجتماعی، مقاومت بیشتری از خود نشان داده‌اند.
هنر، به ویژه هنرهای نمایشی و ادبیات، نقش بسزایی در انتقال پیام‌های مقاومت ملی دارد. آثار هنری می‌توانند داستان‌های قهرمانی، مقاومت در برابر ظلم و تلاش برای حفظ هویت را به شکل ملموس و الهام‌بخش منتقل کنند. این آثار، مردم را تشویق می‌کنند تا در برابر تهدیدها، نه تنها منفعل نباشند، بلکه فعالانه در حفظ ارزش‌ها و هویت ملی خود مشارکت نمایند. در واقع، هنر می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای آموزش اجتماعی، تقویت همبستگی و ایجاد امید عمل کند.
فرهنگ و هنر همچنین نقش مهمی در بهبود روانی جامعه دارند. در بحران‌ها، هنر و فرهنگ به مردم کمک می‌کنند تا احساسات خود را بیان کنند، استرس و اضطراب را کاهش دهند و امید به آینده را تقویت نمایند. موسیقی، تئاتر، نقاشی و ادبیات می‌توانند به عنوان ابزارهای درمانی و تقویت روانی جامعه عمل کنند و تاب‌آوری اجتماعی را افزایش دهند. این نقش روانی، به‌ویژه در دوران جنگ، بلایای طبیعی یا فشارهای اقتصادی، اهمیت ویژه‌ای پیدا میکند.
تاب‌آوری و مقاومت ملی بدون مشارکت فعال جامعه ممکن نیست. فرهنگ و هنر، با ایجاد احساس تعلق، همکاری و همبستگی، مردم را به مشارکت فعال در مسائل ملی تشویق می‌کنند. جشنواره‌های فرهنگی، نمایشگاه‌های هنری و برنامه‌های ادبی، فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی و تقویت همبستگی ایجاد می‌کنند. این فعالیت‌ها باعث می‌شوند که افراد علاوه بر تجربه لذت هنری، احساس کنند بخشی از یک جامعه مقاوم و تاب‌آور هستند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم تاب‌آوری فرهنگی، حفظ و انتقال دانش و سنت‌های تاریخی است.
هر جامعه‌ای با حفظ آثار فرهنگی و هنری خود، نه تنها گذشته خود را زنده نگه می‌دارد، بلکه از آن برای تقویت مقاومت در برابر بحران‌های آینده استفاده میکند. معماری، صنایع دستی، موسیقی سنتی و ادبیات، نمونه‌هایی از این ظرفیت‌های فرهنگی هستند که می‌توانند به عنوان منابع تاب‌آوری عمل کنند. این منابع، با ایجاد پیوند میان نسل‌ها و تقویت احساس تعلق، نقش حیاتی در پایداری هویت ملی دارند.
در عصر جهانی‌شدن و تغییرات سریع اجتماعی، اهمیت تاب‌آوری فرهنگی بیش از پیش افزایش یافته است.
فشارهای اقتصادی، مهاجرت، تغییرات اقلیمی و تهدیدهای فرهنگی می‌توانند به هویت ملی آسیب برسانند. در این شرایط، تقویت فرهنگ و هنر، به ویژه هنرهای محلی و هویت‌محور، به جامعه کمک میکند تا نه تنها خود را با شرایط جدید وفق دهد، بلکه ارزش‌ها و هویت خود را نیز حفظ نماید. این امر با ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور همسو است که تاکید دارد هر ملت باید ظرفیت‌های فرهنگی و هنری خود را به عنوان ابزاری برای حفظ هویت و تقویت مقاومت ملی به کار گیرد.
علاوه بر نقش روانی و اجتماعی، فرهنگ و هنر توانمندی اقتصادی نیز دارند. صنایع فرهنگی و خلاق، علاوه بر ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، می‌توانند به تقویت تاب‌آوری ملی کمک کنند. تولید و عرضه آثار هنری، صنایع دستی، موسیقی و سینما نه تنها موجب رشد اقتصادی می‌شوند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و تقویت حس تعلق اجتماعی نیز کمک می‌کنند. این ترکیب از ظرفیت اقتصادی و فرهنگی، جوامع را در برابر فشارهای خارجی و بحران‌های اقتصادی مقاوم می‌سازد.
دکترمحمدرضا مقدسی تاکید میکند تاب‌آوری و مقاومت ملی بدون توجه به فرهنگ و هنر، ناقص است. جامعه‌ای که فرهنگ و هنر را در مرکز توجه خود قرار می‌دهد، قادر است در برابر بحران‌ها و تهدیدها، هویت و انسجام خود را حفظ کند. ماموریت ملی تاب‌آوری فرهنگی هویت‌محور، بر اهمیت حفاظت از ارزش‌ها و هویت ملی در فرآیند توسعه تاکید دارد و نشان می‌دهد که هنر و فرهنگ، نه تنها ابزار زیبایی و سرگرمی، بلکه ابزاری حیاتی برای بقا و پیشرفت جامعه هستند. تقویت فرهنگ و هنر، آموزش هویت ملی، حفظ سنت‌ها و ترویج هنرهای بومی، همگی گام‌هایی اساسی در مسیر ایجاد جامعه‌ای تاب‌آور و مقاوم هستند.
دکتر محمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی تاب آوری در پایان تاکید میکند فرهنگ و هنر، با تقویت هویت، ایجاد همبستگی، انتقال تجربه‌های تاریخی، افزایش تاب‌آوری روانی و اجتماعی، و حتی تقویت توان اقتصادی، نقش محوری در تاب‌آوری و مقاومت ملی ایفا می‌کنند. هر جامعه‌ای که به این منابع غنی توجه کند، نه تنها قادر خواهد بود از بحران‌ها عبور کند، بلکه آینده‌ای پایدار، قدرتمند و هویت‌محور را برای نسل‌های آینده رقم خواهد زد.
۶ بازدید
۰ امتیاز
۰ نظر
نظرات کاربران
هنوز هیچ نظری ثبت نشده است !
نظر شما چیست ؟!
شما نیز می توانید نظر خود را راجب این مقاله در زیر بنویسید !
نام کامل شما * :
نام کامل خود را وارد کنید !
آدرس ایمیل شما :
آدرس ایمیل خود را وارد کنید !
متن نظر شما :
نظر خود را به فارسی در بالا بنویسید !
کد امنیتی :
کد امنیتی روبرو را وارد نمایید !
