تاب آوری رسانه ای و چالشهای عصر دیجیتال
تاب آوری رسانه ای به عنوان توانایی سیستم های رسانه ای برای مقابله با بحرانها، سازگاری با تغییرات فناورانه، و حفظ عملکرد پایدار در شرایط ناپایدار، به یک عنصر اساسی  در مفاهیم عصر دیجیتال تبدیل شده است.

گسترش رسانه های دیجیتال با وجود فرصتهای بی سابقه ای که ایجاد کرده، چالشهایی مانند انتشار اخبار جعلی، حملات سایبری، نوسانات اقتصادی، و تغییر سریع ترجیحات کاربران را به همراه آورده است.

سرعت انتشار اطلاعات و حجم داده‌ها بسیار افزایش یافته و رسانه‌ها با چالش‌هایی مانند انتشار اخبار نادرست، نفوذهای خارجی و تغییرات سریع فناوری مواجه‌اند.

تاب‌آوری رسانه‌ای شامل سه مولفه اصلی است: توانایی مصرف‌کنندگان محتوا در تحلیل و ارزیابی اطلاعات، قابلیت تولیدکنندگان محتوا در ارائه اخبار دقیق و به‌موقع، و وجود زیرساخت‌ها و محیط سازمانی مناسب برای پشتیبانی از فعالیت‌های رسانه‌ای. ویژگی‌های کلیدی رسانه تاب‌آور عبارت‌اند از انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییرات، استقلال و بی‌طرفی در انتشار اخبار، و قدرت اطلاع‌رسانی سریع و مؤثر به جامعه به‌ویژه در شرایط بحرانی. این توانایی‌ها به حفظ اعتماد عمومی، امنیت اطلاعات و سلامت روانی کارکنان رسانه کمک می‌کند

برای تقویت تاب آوری رسانه ای، سازمانها باید زیرساختهای فناورانه خود را ارتقا دهند، از هوش مصنوعی برای شناسایی و مقابله با تهدیدات استفاده کنند، و سیاستهای شفاف مدیریت محتوا را اجرا کنند.

تجربیات نشان داده است رسانه هایی که از پلتفرمهای ابری و ابزارهای تحلیل داده بهره بردند، توانستند بدون وقفه به فعالیت خود ادامه دهند و اعتماد مخاطبان را حفظ کنند.

آموزش سواد رسانه ای به کاربران و توسعه قوانین حمایتی در حوزه امنیت سایبری، از جمله راهکارهای کلیدی برای افزایش تاب آوری رسانه ای در برابر بحرانهای اطلاعاتی است.

استفاده از فناوری بلاکچین برای شفافسازی زنجیره تأمین محتوا یا به کارگیری الگوریتمهای پیش بینی کننده جهت کاهش ریسکهای مالی نیز نمونه هایی از نوآوریهای مرتبط با این حوزه هستند. تاب آوری رسانه ای به بقای سازمانهای رسانه ای کمک میکند و نقشی حیاتی در حفظ دموکراسی اطلاعاتی و مقابله با اثرات مخرب شبکه های اجتماعی ایفا مینماید.

 گسترش رسانه های دیجیتال تاملی در فرصتها و الزامات تاب آوری رسانه ای

گسترش رسانه های دیجیتال در دهه اخیر، با رشد نمایی کاربران اینترنت، افزایش دسترسی به گوشی های هوشمند، و ظهور پلتفرمهای نوینی مانند متاورس و هوش مصنوعی تولیدکننده محتوا، جهان را به سمت تحولی بیسابقه سوق داده است.

این گسترش، فرصتهایی مانند شخصی سازی محتوا، تعامل مستقیم با مخاطبان جهانی، و خلق مدلهای درآمدی جدید (مانند توکنهای دیجیتال یا اشتراکهای مبتنی بر NFT) را فراهم کرده است.

با این حال، تاب آوری رسانه ای در این بستر پیچیده، نیازمند رویکردی چندوجهی است. از یک سو، رسانه ها باید با سرمایه گذاری در فناوریهای نوین مانند واقعیت افزوده (AR) و پردازش زبان طبیعی (NLP)، محتوای جذاب و رقابتی تولید کنند. از سوی دیگر، مدیریت ریسکهای ناشی از انبوه سازی داده ها، نقض حریم خصوصی کاربران، و رقابت با پلتفرمهای بزرگ جهانی، ضروری است.

برای مثال، رسانه های محلی که با استفاده از ابزارهای تحلیل کلان داده (Big Data) رفتار مخاطبان را رصد میکنند، بهتر میتوانند در برابر نوسانات بازار مقاومت کنند.

همکاری بین المللی نیز برای تدوین استانداردهای اخلاقی در حوزه هوش مصنوعی یا مقابله با اخبار جعلی، تاب آوری رسانه ای را در سطح جهانی تقویت میکند.

انچه که بنظر بدیهی میرید ادغام اصول توسعه پایدار در استراتژی های دیجیتال—مانند کاهش مصرف انرژی سرورها یا استفاده از انرژی های تجدیدپذیر—نیز به عنوان بخشی از تاب آوری رسانه ای در برابر چالشهای زیستمحیطی عصر حاضر شناخته میشود چنین اقدامات یعلاوه بر بقای سازمان به ایجاد اکوسیستمی پایدار و پاسخگو در فضای دیجیتال هم کمک مینمایند.

دکتر محمدرضا مقدسی، متولد کرمانشاه، بنیان‌گذار و مدیر رسانه تخصصی تاب‌آوری ایران (resiliency.ir) است که در سال ۱۳۹۴ با هدف ارتقاء دانش و فرهنگ تاب‌آوری تأسیس شد. او بازنشسته آموزش و پرورش و مترجم و مؤلف بیش از ۴۰ کتاب تخصصی در زمینه تاب‌آوری است.

آدرس اصلی تاب آوری کشور، به عنوان خانه تاب آوری ایران و به آدرس اینترنتی www.resiliency.ir فعالیت می‌کند.

ایران در زمره کشورهایی است که رسانه و پایگاه تخصصی تاب آوری دارد.