روش های اصل تربيت

*چگونه تحسين کنيم

برای والدين آسان است که فقط به رفتارهای نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را در نظر نگيرند. برای مثال مايک و ليزا بدون سروصدا در اتاق مشغول بازی هستند و هيچ کس بخاطر آنکه بسيار دوستانه اسباب بازي ها را تقسيم می کنند, آنها را تحسين نمی کند. اما چند دقيقه بعد که بين بچه ها دعوا مي شود, پدر عصبانی شده سرآنها داد مي کشد.

والدين آنچنان در تعليم و مراقبت از فرزندانشان غرق هستند که وقتی عمل خوبی از آنها سر مي زند, آن را به سادگی بديهي تلقی می کنند؛ اما وقتی اشکالی در رفتار آنها رخ می دهد, همة اشتباهاتشان را به رخشان می کشند. درنتيجه کودکان در توری از انتقاد به دام مي افتند.

انتقاد همراه با کمی ستايش, نتايج بهتری به بار مي آورد. کودک شما می خواهد که به اوتوجه کنيد و      می خواهد اين توجه را از هر طريقي که میتواند, به دست آورد. اگر ديدگاه شما منفی باشد, او ازراههای منفی به هدف خود می رسد. اگر شما روی نکات مثبت تمرکز کنيد, درمقابل رفتارهای خوب بيشتری دريافت خواهيد کرد؛ زيرا در اين حالت کودک با رفتارهای مثبت خود, سعی در جلب توجه شما خواهد داشت.

به تشويق و تحسين کودکانتان عادت نداريد, ممکن است انجام آن برای اولين بار دشوار باشد. اما هر چه بيشتر آن را انجام دهيد, برايتان طبيعي تر و آسان تر خواهد شد. شما به زودی در مي يابيد که تعريف وتمجيد تأثير قدرتمندی دارد که فقط شماری از آن می تواند يک رفتار جديد را شکل دهد و با مقداری کمتر, تغيير ايجاد شده را حفظ کند.

بعضي پدر و مادرها از وابسته شدن کودمان خود به تحسين, نگرانند. در مورد مورد کودکی که بسيار کم مورد توجه والدين قرار مي گيرد و يا هميشه در کانون توجه آنها بوده است , نوع نادرستی از ستايش      می تواند به چنين مشکلی(وابستگی) بينجامد, ولی ما به تجربه دريافته ايم که بيشتر کودکان, مابين دو وضعيت ذکر شده قرار دارند و در نتيجه, همان تحسين مختصر می تواند معجزه کند.

اگر در هنگام تحسين کردن راهنمايي های زير را بکار ببنديد, به زودی خواهيد ديد که اين کار به عنوان يک روش تربيتي و انضباطی بسيار مؤثر است.

رفتار کودک را تحسين کنيد نه شخصيت او را

وقتی والدين به خاطر مشکلاتی که در مواجهه با رفتار کودک خود دارند, با ما مشورت می کنند, اغلب آنقدر درمانده اند که حتی نکتة مثبتی هم برای گفتن ندارند. آنها شخصيت کودک را با کلماتی نظي: لجباز, تنبل و خودخواه توصيف می کنند. اين يک حلقه معيوب است و راهی به جايي نمی برد. تغيير دادن شخصيت به مراتب از تغيير دادن رفتار مشکل تر است. وقتی برای تغيير دادن رفتار کودک تلاش مي کنيد, احتمال موفقيت شما بيشتر است.

به چه نگوييد, «چه دختر خوبی». زيرا اين جمله بدين معناست که هدف, عبارتست  از خوب بودن در تمام اوقات؛ مسلم است که اين انتظار غيرممکن است . به جای آن می توانيد «من از طرز حرف زدنت با مايکل خوشم آمد». گفتن عبارت «پسر خوب» يا «دختر خوب» نمی تواند احساس مشخصی را به کودک القاء کند؛ مگر آنکه بتواند آن را با رفتارهای خويش ارتباط دهد؛ زيرا تصور هر کس از خود, برپاية تصويري که از اعمالش دارد, استوار است.

مؤثرترين راه برای آموزش رفتار خوب, شکل دادن رفتار با تحسطن است. اين روش تربيتي, بايد به طور مداوم مورد استفاده قرار گيرد تا رضايت شما را از رفتارهای جديد فرزندتان نشان دهد.

هر پيشرفتی را تحسين کنيد

مراقب باشيد تا به رفتارهای خوب کودکتان توجه کرده, آنها را تحصين کنيد و بدين وسيله قدمی کوچک در جهت تربيت کودک برداريد. اگر به فرزند خردسالتان گفته ايد که بايد اسباب بازيهايش ر پس از بازي کردن با آنها مرتب کند ولی او قبلاً هيچگاه اين کار را انجام نداده است, پيشرفت های کوچک او را نيز ستايش کنيد. برای نمونه, دفعه اول به خاطر برداشتن يکی از اسباب بازيهااز کف اتاق و گذاشتن آن در کمد(درحالی که سه يا چهارتاي ديگر را رها کرده است) از کودکتان تعريف کنيد و به او آفرين بگوييد: «چه کار خوبی کردی که کاميونت رو توی کمد اسباب بازی ها گذاشتی. بگذار کمکت کنم تا بقيه رو هم جمع کنی». دفعة بعد به خاطر جمع کردن دوقطعه از اسباب بازيهايش از او تعريف کنيد و همين طور ادامه دهيدد تا رفتار کودک اصلاح شود.

تصور کنيد که فرزند شما می خواهد هميشه مورد توجه باشد و تا وسط حرف شمانپرد نمی گذارد که مکالمه تلفنی خود را تمام کنيد. بار اول که سي ثانيه منتظر شدت, صحبت کردن را متوقف کنيد و بخاطر اين کارش از او تشکر کنيد و قبل از آنکه دوباره شروع به صحبت کنيد, جوابش را بدهيد. در فرصت مناسبتر بعدی برای زمان طولانی تری صبر کنيد و سپس جوابش را بدهيد. در واقع با اين کار انتظار را در او شکل دهيد. شايد مجبور باشيد که کارتان را با توقعات کمتری آغاز کنيد تا به هدفتان برسيد.

هنگامی که رفتار جديدي تثبيت شده است, برای حفظ آن به تحسين کمتری نياز داريم و لازم نيست کودک در مورد آن رفتار بخصوص به طور مداوم تمجيد شود. در عوض, بطور اتفاقی اين کار را انجام دهيد, مثلاً هر پنج يا ده باری که کودک آن را انجام می دهد, از اوتعريف کنيد. اين روش برای تقويت رفتار مزبور کافی است و بزودي برای هر دوی شما طبيعي خواهد شد. توجه داشته باشيد که در مورد هر رفتاری ستايش را بطور کامل متوقف نکنيد.    ( دکتر گاربر ) .

*چگونه ناديده بگيريم

يک راه مؤثر برای برطرف کردن رفتارهای آزاردهندة خاص آن است که آن ها را به سادگی ناديده بگيريم.ممکن است در استفاده از اين روش احساس کنيد که در واقع کاری برای بهبود وضعيت انجام     نمی دهيد. اما بعداً در مي يابيد که با ناديده گرفتن برخی رفتارها بطور حساب شده و مداوم, اين گونه رفتارها ترک می شوند و به اين ترتيب, به نتايج حيرت انگيزي مي رسيد.

وقتی بچه ها بخواهند توجه شما را جلب کنند, هر کاری را بخاطر آن انجام می دهند. آن ها بخوبی می دانند که چه رفتاری و در چه موقعی بيشتر شما را آزار می دهد ـ برای مثال, درست موقعي که ميهمانان وارد اتاق پذيرايي می شوند, وقتی درحال صحبت کردن با تلفن هستيد.يا هنگامی که داريد در پای صندوق فروشگاه اجناس خريداری شده را حساب می کنيد . حال اگر بتوانيد اين رفتارها را تحمل کنيد وآن ها را ناديده بگيريد , کودکان از آن ها دست خواهند کشيد؛ زيرا به هدف خود که همانا جلب توجه شما بوده است, نائل نمی شوند.

ناديده  گرفتن سنجيده, هنر ناديده گرفتن رفتارهايي است که دوستشان نداريد و تعريف کردن از آنهايي است که دوستشان داريد. به ياد داشته باشيد که هيچ کدام نبايد بدون ديگری انجام داده شوند.

پيش از به کاربردن اين راهبرد (استراتژی) بايد رفتارها را طبقه بندی کنيد و سپس ببينيد کدام يک را       می توانيد ناديده بگيريد. روشن است که نمی توانيد اعمال خطرناکی مثل دويدن به سمت خيابان يا بالا رفتن از يخچال را ناديده بگيريد. به علاوه تحمل برخی از رفتارها مانند گاز گرفتن و کتک زدن نيز به سادگی ممکن نيست, به همين علت نمی توان آنها را ناديده گرفت.

يک نکته مهم: ناديده گرفتن روشی است که برخی والدين, آن را دوست دارند و می توانند به طور مؤثری از آن استفاده کنند. اما برای ديگران به علت پايين بودن ظرفيت تحملشان , اين روش فقط فشار روانی و تنش را زياد می کند. اگر شما هم چنين احساسی داشتيد, يکي ديگر از راه حل های مارا برای برطرف کردن مشکل خود بکار ببنديد .

به راهنمايي های زير در مورد اين روش توجه کنيد:

تصميم بگيريد که چه چيزهايي را می توانيد ناديده بگيريد, و چه چيزهايي را نمی توانيد, آيا اين رفتاری است که می توانيد, مجبوريد يا مي خواهيد ناديده بگيريد؟ آيا ناديده گرفتن اين رفتار برای کودک يا فرد ديگری خطرناک است يا احتمال زيان مالی دارد؟ اگر ديديد اشياء سنگين را به اطراف پرتاب می کند يا با پريز برق بازی می کند, ناديده گرفتن رفتارش صحيح نيست.

کاری را که نمی توانيد به پايان ببريد, هيچگاه شروع نکنيد. اگر فکر مي کنيد که قادر به ناديده گرفتن يک رفتار برای مدت طولانی نيستيد, پس هيچگاه شروع نکنيد, زيرا در غيراينصورت, رفتارها بدتر خواهند شد. از خودتان بپرسيد: «بدترين چيزي که ممکن است اتفاق بيفتد چيست؟» «آيا می توانم آن را تحمل کنم؟»آيا قادريد در فروشگاه با گريه کودکانتان برای خوراکی بسازيد؛ در حاليکه مردم به شما خيره شده اند و سرشان را به علامت سنگدلی شما تکان می دهند؟ اگر کودک شما به مکادربزرگش بی احترامی کند, می توانيد آن را نشنيده بگيريد؟ اگر نمی توانيد, بهتر است روش ديگری را برای مقابله با اين رفتار انتخاب کنيد.

ناديده گرفتن کارهاييکه قبلاً به سبب توجه شما, تقويت شده اند مؤثرتر است تا آن هايي که در برخی سنين يا مراحل رشد طبيعي محسوب می شوند. برای مثال, بداخلاقی در مورد اغلب کودکان دو يا سه ساله طبيعي است و اين واقع گرايانه نيست که انتظار چنين رفتارهايي را در اين سنين نداشته باشيم. در نتيجه مهم نيست که چطور و چقدر آن ها را ناديده می گيريد. با اين حال, ناديده گرفتن بدخلقی های اوليه می تواند از ميزان آن ها در مراحل بعدی بکاهد.

ناديده گرفتن معمولاً برای متوقف کردن رفتارهايي بکار می رود که هميشه مورد توجه بوده اند و هميشه به کودک اجازه داده شده است که به هدفش برسد. (برای مثال بداخلاقی ها) کودک شما شکلات می خواهد؛ اما شما می گوييد«نه, حالا نه».ولی او گريه می کند, خودش را روی زمين مي اندازد و جيغ می زند. در ابتدا سعی می کنيد مقاومت کنيد, ولی در نهايت تحمل خود را از دست می دهيد و تسليم می شويد و برای از بين بردن بداخلاقي اش به او شکلات می دهيد. گرية فرزندتان تمام می شود, اما شگرد او به نتيجه رسيده است! شما اعتماد کودک را نسبت به بداخلاقي اش تقويت کرده ايد. بار ديگر سعی کنيد بجای دادن شکلات, از اتاق خارج شده, قدم بزنيدئ . در اين صورت, ممکن است از اينکه به زودی گريه اش بند    می آيدمتعجب شويد. خانم جونز برای يک مشاوره نزد ما آمد, او يک دختر هفت ساله و يک دختر هشت سال و نيمه داشت که دائم با هم دعوا می کردند. از آنجايي که اين دعواها بيشترزمانی رخ می داد که مادرشان حضور داشت, ما ناديده گرفتن سنجيده را پيشنهاد کرديم. به اين ترتيب, وقتی دعوايي رخ می داد, خانم جونز به موضوعات ديگری مشغول می شد و توجهی به دعوا نمی کرد. دخترهايش سعي می کردند تا به نحوی توجهش را جلب کنند ولی مادرشان به آنها می گفت که از اتاق خارج شوند و دعوا کنند. وقتی دعوا تمام می شد, خانم جونز با آنها صحبت و بازی می کرد اما اگر دعوای ديگري پيش می امد او دوباره ترکشان می کرد. پس از مدت کوتاهی دخترها دريافتند  که دعوا کردنشان راه مناسبی برای دستيابی به نتايجی که می خواهند نيست؛پس کم کم از ميزان دعواهايشان کاسته شد.

به رفتار توجه نکنيد

اگر تصميم گرفتيد که در مورد يک رفتار از روش ناديده گرفتن استفاده کنيد, به هيچ وجه به آن واکنش نشان ندهيد, چه زبانی و چه غير زبانی. وقتی در حال انجام آن رفتار است,  با حرکات صورت به او اشاره نکرده, حتی نگاهش هم نکنيد. وانمود کنيد که مشغول انجام کاری هستيد و اتاق را ترک کنيد. اگر نمی توانيد از اتاق بيرون برويد, رويتان را به سمت ديگری برگردانيد و تا وقتی که کودک به عملش ادامه می دهد, شما نيز اين روش را ادامه دهيد.

اين روش بدين معنا نيست که با او به سردی رفتار کنيد, بلکه اين خود نوعی توجه است. به او لبخند نزنيد. زيرا اين عمل شما او را جسورتر نيز خواهد کرد. فقط آن قدر به کارتان مشغول شويد که به نظر آيد به هيچ چيزي در اطرافتان توجه نداريد.

يک پسر کوچک هنگامي که مقدار بيشتری از غذای مورد علاقه اش را می خواهد, عادت دارد که سرش را داخل بشقاب فرو کند و جيغ بکشدوالدينش اموخته اند که با يکديگر حرف بزنند و مثلاً در مورد گردو خاک روی شمعدان ها يا روميزي صحبت کنند و به اين ترتيب گريه گريه کردنش را ناديده بگيرند. در نهايت , وقتی کودک خردسال می فهمد که ممکن نيست بتواند از آن غذای مخصوص بيشتر بخورد, قاشقش را بر می دارد و به خوردن چيز ديگری مشغول می شود.

هر تلاشی را برای جلب توجه به عنوان علامتی از پيشرفت در نظر بگيريد و کوشش خود را برای بی توجه نشان دادن به آن دو برابر کنيد. راديو را روشن کنيد, نگاهی به پنجره بياندازيد, در مورد کارهای روزانه با خودتان صحبت کنيد. همهخ اينها راههايي مؤثر برای تداوم بی توجهي هستند.( دکتر گاربر )

*چطور تنبيه کنيم

همة والدين در مورد تنبيه, عقايد شخصی مخصوص داردند. چه آن هايي ک آن رامی پذيرند و يا رد می کنند. از تنبيه به عنوان يک روش آوزشی مناسب برای کودکاتنشان استفاده می کنند... وقتی که کودکتان را به اتاقش می فرستيد, زمان تماشاکردن تلويزيون را محدود می کنيد و به او اجازه بازی کردن با اسباب بازي مورد علاقه اش را نمی دهيد؛يا وقتی که به دنبال نزديک شدن کودک به اجاق گاز, فرياد می شکيد:«نکن!» در واقع برای اصلاح رفتارها از از اصول تنبيع استفاده کرده ايد.

اگر می توانستم.کودکمان را فقط با استفاده از روشهای مثبت تربيت کنيم,خيلي عالی بود؛ اما نمی توانيم برای آموختن الگوهای رفتاری شايسته, هم روشهای مثبت و هم منفی لازم هستند. ما قصد نداريم تنبيه را بپذيرم يا رد کنيم. بلکه می خواهيم روش آن را بياموزيم تا هنگامی که تنتبيه به آن يک روش آن را بياموزيم تا هنگامی که به عنوان يک روش تربيتي ضروری بود, تأثير بيشتری داشته باشد.

تنبيه  به تنهايي نمی تواند نتايج دلخواه را فراهم کند. زيرا به طور کلی روشی منفی است. اين روش به کودک می آموزد که چه کاری را نبايد انجام دهد. اما نمی آموزد که چگونه بايد رفتار کند. وقتی تنبيه را بدون تقويت رفتار شايسته به کار می بريم, کودک نمی داند رفتاناپسندش را با چه رفتاری جايگزين کند.

هيتر سه ساله برای رسيدن به يک ليوان از صندلی بالا می رود. مادرش او را از صندلی پايين می گذراد و ه خاطر بالا رفتن از آن او را سرزنش می کند. هيتر گريه می کند و می گويد, «ديگر نمی روم بالا,مامان». تا اين مرحله خوب است؛ اما اين دختر بچه نمی آموزد که می تواند از جاي امن تر ليوان بردارد, يا دفعه بعد بايد از کسی کمک بخواهد. او آموخته است که چه کاری را نکند؛ ولی ياد نگرفته که چه بايد بکند.

به علاوه , تنبيه وقتی مؤثر است که موقتی باشد چون وقتی از يک تنبيه به دفعات زياد استفاده شود, تأثيرش را از دست می دهد. والدين مکرراً جيزهايي شبيه به اين را به ما می گويند:«اولين باری که کارل را تنبطه بدنی کردم, خيلي گريه کرد و پس از آن , برای مدت طولانی رفتارش تصحيح شد, اما حالا که مرتباً به خاطر رفتارهای نادرستش تنبيه بدنی می شود, هيچ تأثيری نداردو به نظر هم نمی رسد که به هيچ وجه اهميتي بدهد.»

اين يک واکنش تطبيقي کلاسيک است, و به سبب همطن اثر است که ما تنبيه بدنی را به عنوان شکلی از تنبيه توصيه نمی کنيم.

از آنجايي که گاه تنبيه به عنوان يک روش مديريت, لازم می شود* اين پرسش شکل می گيرد که : پس چه وقت و چگونه می توانيم از آن استفاده کنيم؟ ما اين اصول را پيشنهاد می کنيم:

تنبيهي را انتخاب کنيد که رفتار ناخواسته را کاهش دهد

تنبيه فقط هنگامی مؤثر قلمداد می شود که بروز رفتار نامناسب را کاهش دهد. در بسياری از مواقع , کودکان را برای تنبيه به دفتر مدير مدرسه می فرستند؛ ولی همان طور که انتظار می رود, نتيجه ای عايد نمی شود. دانش آموز از انجام تکاليف خودداری می کند و از منتظ ماندن در دفتر مدرسه لذت می برد, پس رفتارش با بی توجهی تقويت می شود.

تنبيه بدنی,ايجاد محدوديت و گرفتن اسباب بازي ها يا امتيازات خاص (مانندتماشاي کارتن) در صورتی «تنبيه» تلقي می شوند که مؤثر واقع شوند.

برای نمونه, مايکل 9 ساله را برای کتک زدن به خواهرش به اتاقشش فرستادند.او در آنجا با کامپيوتر و اسباب بازی هايش مشغول بازی شد. وقتی مادرش به او گفت که می تواند از اتاقش بيرون بيايد, او در حال تماشای کارتن مورد علاقه اش بود. او حتی فراموش کرده بود که تنبيه شده است. به علاوه , وقتی از اتاق خارج شد, خواهرش را دوباره کتک زد تا باز به اتاقش فرستاده شود.

پس نصيحت ما اين است که نخست نتايج تنبيه را بررسی کنيد. اگر رفتار هدف کاهش يافته بود, می توانيد دوباره از آن نوع تنمبيه استفاده کنيد. در غير اينصورت, تکرار آن تنبيه سودی ندارد و بايد روش ديگری را بيازماييد.

از تنبيه در کنار روش های مثبت استفاده کنيد.

وقتی تنبيه را به عنوان يک روش انتخاب می کنيد, بايد به کودک اموزش نيز بدهيد. تنبيه به تنهايي رفتار خوب را به کودک نمی آموزد. برای تشويق کودک به انجام آنچه می خواهيد , بايد تفهيمش کنید, به او آموزش دهد و در صورت اصلاح رفتار مزبور, پاداشی برايش در نظر بگيريد. اگر کودکتان را بخاطر دويدن به سمت خيابان تنبيه کرديد, سپس بايد روش عبور از خيابان را به آموزش دهيد. و در نهايت بخاطر منتظر ماندن در خيابانيا عبور محتاطانه از خيابان, او را تحسين کنيد. با اين روش تأثير تنبيه بيشتر خواهد شد.

برای اصلاح رفتار به کودک فرصت دهيد.

هدف از تنبيه, اصلاح رفتار کودک است پس بايد به او فرصت بدهيد تا آموخته هايش را نشان دهد.اگر تنبيه طول بکشد, مکن است کودک فرصت پيدا نکند که رفتار خود را اصلاح کند. کودک دير به خانه می آيد, يا وقتی برای چندمين بار به درخواست شما برای صرف شام توجهی نمی کند, ممکن است عصبانی شو.يدو برای يک ماه به او اجازه بيرون رفتن از خانه را ندهيددر آن يک ماه او نمی تواند نشان دهد که زود به خانه برگشتن پس از بازی يا حضور به موقع در سر ميز شام را آموخته است. او آن قدر از اين نتيجه   می رنجد که پنهاني از خانه خارج می شود يا مانند يک حيوان زندانی رفتار می کند.

اما اگر تنبيه او چنين بود که مي بايست برای دو روز بلافاصله پس از تعطيل شدن از مدرسه به خانه می آمد, روز سوم فرصت می داشت تا اصلاح رفتار خود را نشان دهد و ظرف يک ماه اعتماد شما را جلب کند.

تنبيه بدنی بايد کنترل شده و مختصر باشد.

ما به عنوان يک اصل, تنبيه بدنی را توصيه نمی کنيم. اما در موارد استثنايي نيز وجود دارد. برای نمونه اگر کودک دو ساله شما می خواهخد يک سوزن را داخل پريز برق فرو کند, ممکن است فرياد بزنيد«نکن!» و بعد بلافاصله سوزن را از او بگيريد و با دست ضربه کوچکی به پشت دستش بزنيد. برای يک بچه کوچک , اين روش بسيار مناسب تر از يک نطق بی سرو ته درباره خطرات الکتريسيته است!

روش مؤثر ديگر اين است که دست بچه را در حالی که مؤکداً او را از عملی نهی می کنيد بگيريد. ارزش اين عمل در مواردی است که ممکن است از کوره در برويد و کودک را به شدت کتک بزنيد.

هرگز هنگامم عصبانيت از تنبيه بدنی استفاده نکنيد. اگر می خواهيد اين روش را بکار بگيريد, بهتر است به جای يک واکنش احساسی و هيجتنی, به يک اقدام سنجيده دست بزنيد. به اين معنی که عمل شما بايد هدفمند, مختصر و کنترل شده باشد. ما معتقديم که محدوديت های خارجی تنبيه بدنی بايد در حد يک ضربه کوچک به پشت دست يا کفل کودک باشد, آن هم با کف دشت. هر تنبيهی بيش از اين می تواند زيانبار باشد. هر گز برای تنبيه از ترکه,کمربند, خط کش يا امثال آن استفاده نکنيد.

سعی کنيد به جای تنبيه بدنی از روش های ديگر نظير محروم کردن موقتی, تصحيح بيش از حد و اشکال ديگر تنبيه نظير محدود کردن و گرفتن برخی امتيازات استفاده کنيد.

يادتان باشد بهترين روشهای تربيتی عبارتند از : پی آمدهای مثبت و منفی که برای تغيير يک رفتار , طراحی و اجرا شده اند. ( دکتر گاربر )

مشکلات صبحگاهی

*غرغر صبحگاهی

بعضی از مردم با روحيه ای سرشار از شادی ونشاط از خوا ب برمی خيزند, اما بعضی ديگر, هنگام صبح از روحيه مناسبی  برخوردار نيستند و آن قدر غرغر می کنند که شادابی را از ديگران هم می گيرند.

همة مردم حتی کودکان – حق دارند گاهي غرغر کنند. مراحلی در رشد کودک وجود دارد که می توان از آنها به غرغر کردن تعبير کرد. مثلاً در حدود 2سالگی کودکان شروع به اظهار وجود و اعلام عدم وابستگی می کنند . اين کار را با دادن جواب«نه» به تمام پرسشها و درخواست ها انجام می دهند که می تواند به آساني توسط والدين به عنوان رفتار منفی و غر غر کردن تعبير شود که در واقع اين طور نيست. کودکانی که به سن بلوغ نزديک می شوند, دم دمی مزاج, زود زنج و حساس می شوند که اين نيز حالتی کاملاً طبيعي است.

اگر کودک شما معمولاً صبح ها شاداب است ولی گاهی به طور غير منتظره ای صبح ها شروع به غرغرکردن می کند, مي تواند نشانگر اين باشد که چيزي(مثلاً خواب کم, بيماری يا فشار عصبی) او را آزار می دهد. اين مشکلات نبايد مورد بی توجهی قرار گيرند. ديگر قسمت های کتاب نيز ديدگاه يا راه حل های ديگری را دراين زمينه به شما ارائه می دهند.

اين بخش به ارائه راه حل هايي در مورد کودکانی می پردازد که عادت دارند هميشه نق بزنند و به نظر     می رسد که هميشه از دنده چپ بر می خيزند. با اين حال, اين راه حل ها را در مورد کسانی که گهگاه اين طور هستند,نيز بکار ببريد.

 زمان برخاستن را تغییر دهید .

بعضی از کودکان به این دلیل با خلق و خوی بد از خواب بر می خیزند که معمولاً در وسط یک رویا از خواب بیدار می شوند . در این گونه موارد ، سعی کنید زمان بیدار شدن کودک رت به تعویق بیندازید یا اینکه از یک ساعت جیر جیرکی استفاده کنید تا کودک به آرامی با صدای موسیقی لز خواب بر خیزد .

به شوخی برگزار کنيد.

می توانيد با استفاده از شوخي يا خنده کودک را راه بياندازيد واو را از بدخلقی بيرون بياوريد. با اين جال, بايد اذعان کرد که گاهی طنز و شوخی نتيجه ای کاملاً برعکس دارد و کودک نق نقو را عصبانی تر هم    می کند. اگر  در مورد شما هم چنين اتفاقی افتاد, صحنة کمدی را بلافاصله قطع کنيد.

• تأتر بازی کنيد. با نمايش حرکات کودک و نشان دادن اعمال کودک به خودش, سعی در فهماندن زشتی کارش بکنيد. در اين کار , از اغراق کمک بگيريد و با يک نمايش معروف که چنين شخصيتی را نشان    می دهد, اجرا کنيد.
• روی حالت بدخلقی و نق ردن کودک اسم بگذاريد. در هنگام صبحانه مقايسه ای ترتيب دهيد تا بهترين نام را روی يک آدم بداخلاق که فرضاً در تلويزيون ديده ايد, بگذاريد. از اسم انتخاب شده بدين ترتيب برای از بين بردن بدخلقی استفاده کنيد:

«وای دوباره آقای فلانی آمد.»  (فلانی نام آدم بدخلقی است که در مسابقه انتخاب شده است.

• بدخلقی ها را «بچلانيد». اين روش اغلب در مورذ کودکان خردسال مؤثر واقع می شود. کودک را به آرامی درون بازوان خود نگه داريدو به آرامی او را فشار دهيد و در عين حال به او بگويد که شما در حال بيرون کشيدن اخلاق بد از بدن او هستيد

رفتار بد کودک را به او نشان دهيد.

اغلب کودک نمی داند که خلق بد او چه تأثيري روی اشخاص ديگر که با او زندگی می کنند می گذارد. در هنگام روز و مدتی بعد از سر زدن رفتار ناپسندش, با او صحبت کنيد و به او کمک کنيد که رفتار بد خود را مجسم کند. يک کتاب کودکانه دراين مورد بخوانيد و سپس در مورد اينکه چطور يک نفر می تواند روزهمة افراد خانواده را خراب کند, صحبت کنيد. از کودک بخواهيد برای تغيير اين رفتار راههايي را پيشنهاد کند. ( دکتر گاربر )

*کودکانی که صبحانه نمی خورند.

آيا کودک شما ترجيح می دهد که صبحانه نخورد ؟ آيا هر روز صبح سر اين مسأله که کودک قبل از رفتن به مدرسه يا بازي, غذای کافی بخورد درگيري داريد؟ نگاه دقيقي به عادتهای صبحگاهی خود بيندازيد؛ زيررا الگو, بهترین معلم است. اگر هر روز سر ميز می نشينيد تا صبحانه لذيذي را صرف کنيد, بدون شک

فرزند شما نيز چنين خواهد کرد. سعی کنيد همگی باهم و به شکلی خوشايندو بدون عجله غذا صرف کنيد. سعی کنيد از صبحانه لذت ببريدو نشان دهيد که واقعاً خوشحاليد.

اگر با وجود نشان دادن يک الگوی خوب, هنوز کودک از خوردن صبحانه امتناع می ورزد, آن را تبديل به يک درگيری شديد بين خودتان نکنيد.

به جای آن می توانيد از راه حلهای زير استفاده کنيد.

صبحانه را مختصر کنيد.

اگر کودک شما ناهار را به صبحانه ترجيح می دهد, به او يک صبحانه مختصر و يک ناهار مفصل بدهيد. اين برنامه در حالتی که صبحانه انرژی کافی را برای تمام مدت صبح  فراهم کرده است وتا هنگام صرف ناهار , کودک از نظر انرژي کمبود ندارد, مشکلی ايجاد نمی کند.

موقع صرف صبحانه با کودک همراه باشيد.

کودکان خردسال نبايد هنگام صبحانه تنها رها شوند؛ حتی کودکان بزرگتر نيز دوست دارند همراهی داشته باشند. اگر نمی توانيد هنگامی که کودک صبحانه می خورد , با او سر ميز بنشينيد . معمولاً يک عروسک يا حيوان پارچه ای برای اين کار مناسب است, ولی حتی وسايل جالبی نظير راديو, تلويزيون ياکتاب مصور نيز ممکن است همين تأثير را داشته باشد. اگر گهگاه کودک زير نظر شما هنگام صرف صبحانه تلويزيون تماشا کند, اشکالی ندارد. با اين حال, بايد مراقب باشيد که اين کار بصورت يک عادت در نيايد . ( دکتر گاربر )

مشکلات شبانگاهی

*کودکانی که هنگام شب راه می روند.

تخمين زده شده است که ده تا پانزده درصد کودکان دست کم يک بار در کودکی در خواب راه            رفته اند.بيشتر آنها اين رفتار را ترک می کنند؛ ولی حدود 2درصد آنها تا هنگام بلوغ نيز اين کار را ادامه    می دهند. در خواب راه رفتن يا خواب گردی تظاره بدنی[منظور رؤيای شبانه] نيست و همچنين با مشکلات روانی و يا تنش های عاطفی ارتباطی ندارد. زيرا حتی در هنگامی که کودک خواب می بيند نيز اتفاق نمی افتد. به نظر می رسد که اين مسئله ارثی و خانوادگی باشد.

وقتی کودکی درهنگام شب راه می رود, چشم هايش باز ولی خيره و بيرون زده است و اين طور به نظر   می رسد که جايي را نمی بيند.اين راه رفتن ها که بين چند دقيقه تا يک ساعت طول می کشد, معمولاً ضرری ندارد, به جز اينکه کودکان(يا بالغينی) که بدون مراقبت کسی در خواب عميق در حال قدم زدن هستند می توانند به خودشان آسيب بزنند.

اين بداتنم معناست که شما به عنوان پدر يا مادر, بايد راههايي را پيدا کنيد که وقتی کودک در خواب راه   می رود, به خودش آسيب نرساند.اين به معنای مجبور کردن و ترساندن کودک نيست,زيرا مجبورکردن و ترساندن کودک می تواند خطرناک تر از خواب گردی کودک باش.در عوض فکر خود را روی ترتيب دادن محيطي آرام و امن که در آن کودک آسيب نمی بيند و يا بکار بردن وسايلی که به سرعت, راه رفتن او در هنگام شب را مشخص کنند,متمرکز کنيد. از کودکان بزرگ تر بخواهيد که در اين مورد , راههای مناسبی پيشنهاد دهند.

راه بيرون رفتن را مسدود کنيد.

نوجوان سيزده ساله ای را می شناختيم که يکبار هنگامی که خواب بود با لباس زير از منزل بيرون آمده بود. او چنان از اين کار نگران و وپريشان شده بود که فردا يک کلاه کاسکت, يک صندلی و يک سطل آشغال را پشت در اتاقش گذاشته بود تا اگر مجدداً از اتاق بيرون رفت, سر و صدای توليد شده او را از خواب بيدار کند. خوشبختانه اين کار مؤثر واقع شد. در مورد کودکان کوچکتر , قفل را قدری بالاتر از حد معمول نصب کنيدتا دست کودک نتواند به راحتی به آن برسد. يا اينکه يک فنر يا کشی به در نصب کنيدکه کودک در اتاق محبوس نوسد ولی مجبور شود برای ترک اتاق کمی تلاش کند. بدين ترتيب, کودک مطمئناً هنگامی که تلاش می کند از اتاق بيرون بيايد, از خواب بيدار می شود و در عين حال, در هنگام خطر نيز می تواند از اتاق بيرو ن بيايد. توجه کنيد که هرگز در را روی کودک قفل کنيد.(دکتر گاربر )

*کودکاني که دچار وحشتهای شبانه می شوند.

کابوس با وحشت های شبانه تفاوت دارد. برخلاف کابوس, وحشت های شبانه, روياهای ترسناک يا خواب ديدن نيست. بلکه تصور می شود که اين حالت نمايانگر عدم تکامل الگوی خواب است, که در آن کودک در انتقال از مرحله خواب عميق به خواب سطحی مشکل دارد. گاه کودکی که دچار وحشت های شبانه می شود, ممکن است آن را به ياد نياورد. اين حالت می تواند برای والدين آنها بسيار ترس آور باشد. در چنين حالتی کودکان جيغ می زنند يا هق هق می کنند و به اين سو و آن سو می روند., در خانه شروع به دويدن می کنند, ديگران را صدا می زنند و در اين حال,چشم هايشان بدون اينکه جايي را ببيند باز و گشاد است و گوش های آنها واضحاً حرفهای آرام بخش شما را نمی شنود.

شما در جريان يک وحشت شبانه نمی توانيد کار زيادی انجام دهيد. تنها بايد در مقابل آن صبور باشيد و به ياد داشته باشيد که اين حالت در اثر فشارهای روحی ايجاد نمی شود و هيچ اثر پايداری روی کودک نخواهد داشت.

کودک را آرام کنيد.

کودک را نگاه داريد او را آرام کنيد و صورتش را يک هولة سرد بشوييد. با اين کار احساس می کنيد که کار مفيدی برای کودک انجام می دهيد. رفته رفته حالت خيره و بهت زده چشمان کودک از بين می رود و کودک شروع به بازگشت به دنياي واقعی و توجه به اينکه در اطراف او چه می گذرد می کند.

برنامه خواب را منظم کنيد.

باری اينکه به کودک کمک کنيد که الگوی خواب بهتری داشته باشد , اطمينان حاصل کنيد که او يک برنامه منظم خواب دارد و به اندازه کافی استراحت می کند.

با يک متخصص مشورت کنيد.

با اينکه وحشت های شبانه معمولاً اهميت چندانی ندارند, احتمال کمی وجود دارد که ناشی از اختلالات عصبی باشند. برای آينکه اين احتمال رد شود اين حالات(وحشت های شبانه)و همچني« کابوس ها بسيار آزاددهنده را باپزشک خود در ميان بگذاريد. به علاوه, اگر دفعات اين حالات زياد باشد, ممکن است پزشک تصميم بگيرد نوعی دارو(که به دقت تنظيم می شود)تجويز کند.(دکتر گاربر )

مشکلات توالت رفتن

*شب ادرای

اکثر کودکان در حدود 2تا 3سالگی ديگر رختخواب خود را خيس نمی کنند, گرچه بعضی از کودکان ديرتر ياد می گيرند که شب ها برای توالت رفتن بيدار  شوند. قطع شب ادرای يک روند پيشرفت طبيعی استکه نشان دهندة تکامل مثانة کودک در نگه داشتن و ذخيره ادرار و ايجاد تحريکات اداری است.

خيس کردن های اتفاقی و غير تکرار شوند را حتی از کودکان بزرگتر هم می توان انتظار داشت و نبايد به آن به عنوان مسأله ای جدی نگاه کرد. کودکتان را در هر سنی که هست هرگز به علت شب ادراری مسخره و شرم زده نکنيد. اين کار نه تنها به او کمکی نمی کند,به ايجاد مشکلات جدی احساسی و روانی می انجامد.

درحدود 75درصد از کودکان چهار ساله و 85درصد از کودکان پنج ساله ديگر رختخوابشان را خيس    نمی کنند مگر گاه و بيگاه و بدون تکرار؛ ولی بسياری از کودکان تا زمان بلوغ يا حتی بزرگسالی هم شب ادراری دارند. دکترآزرين و دکتر بزالل گزارش کرده اند که تعداد 4 نفر از هر 100 نفر بزرگسال شب ادراری دارند. پسرها دو برابر دخترها دچار شب ادراری می شوند.

گرجه ما به شذت بر اين باوريم که نبايد کودک را برای شب ادراری شرمنده کرد يا حتی نبايد او را مجبور کرد که شب ادراری را متوقف کند, ولی هرگز نبايد شب ادراری کودک را ناديده بگيريد. اغلب کودکانی که شب ادراری دارند, از اين موضوع بسيار ناراحتندو نمی توانند بر اين مشکل غلبه کنند. برخورد با اين کودکان با رفتاری که معنی «اهميت نمی دهم» دارد, باعث می شود که کودک, بسيار عصبانی و حساس بشود و حس کند با مشکلی حل نشدنی روبرو است. بسيارزی از اين گونه کودکان دعوت دوستانشان را برای اينکه در منزل آنها بخوابند, رد می کنند و به اردوها و پيک نيک ها نمی روند. خلاصه اينکه شب ادراری می تواند اعتماد به نفس کودک را از بين ببرد و اين مسأله بسيار غم انگيز است چراکه امروزه اطلاعات زيادی دربارة شب ادراری و راههای درمان آن در دست داريم.

قبل از اينکه يکی از راه های درمان پيشنهادی ما را انتخاب کنيد,بايد علت شب ادراری را مشخص کنيد. علل زير را مطالعه کنيد و ببينيد کداميک به شرايط کودک شما نتزديکتر است. سپس راهکارهای مناسب را بکار گيريد.

دلايل شب ادراری

پزشکی: اغلب متخصصان بر اين باورند که مشکلات پزشکی فقط علت 1 تا 2 درصد تمام شب ادراری ها به شمار می روند . گاهی کودک مبتلا به شب ادراری از مشکلی مانند مثانه کوچک يا ضعيف ماهيچه های نگه دارنده جريان ادرار رنج می برد. يا مثلاً اگر کودک پس از آنکه به مدت طولانی رختخوابش را خيس نکرده , دوباره ناگهان شروع به شب ادراری کرد, علت می تواند عفونت دستگاه ادراری باشد . وقتی پزشک اطفال يا پزشک خانواده دلايلي مانند عفونت را رد کرد , بهتر است با يک متخصص مجاری ادراری مشورت کنيد.

احساسی و عاطفی:اگرچه اين مطلب درست است که کودکانی که به درستی توالت رفتن را آموخته اند نيز گاهی به دليل مسايل و تنش های عاطفی بطور گاه و بيگاه خود را خيس می کنند؛ ولی اين مسأله فقط 20% از مبتلايان به شب ادراری را  در بر مي گيرد . البته بعيد به نظر می رسد که مشکل کودکی که دايماً شب ادراری دارد صرفاً عاطفی باشد. به همين دليل است که روان درمانی برای درمان شب ادراری روش مناسبی نيست.

تکاملی: گرچه اغلب کودکانی که دچار شب ادراری هستند مشکل پزشکي يا بيماري خاصی ندارند , ولی ااين مسأله بدين معنا نيست که آنها  اصلاً مشکل جسمی و فيزيکی ندارند . ممکن است مثانة کودک هنوز آنقدر گنجايش نداشته باشد که بتواند در تمام طول شب, ادرار توليد شده را در خود نگه دارد, يا ماهيچه اسفنکتر, که جلوی خروج ادرار از مثانه را می گيرند, ممکن است به اندازه کافی تکامل نيافته باشند. در ادامة اين بخش روشهايي را برای بهتر شدن اين حالت ها پيشنهاد خواهيم کرد.

نوع خواب: بسياری از کودکان به اين علت رختخوابشان را خيس می کنند که آنقدر عميق به خواب       می روند که علامت هايي را که مثانه به دليل پرشدگی به مغز می فرستد, درک نمی کنند. بنابراين,        نمی توانند با اين علامت هااز خواب بيدار شوند و به توالت بروند. برخی کودکان افزون  بر اين مشکل, از مثانه کوچکی نيز برخوردارند. مسأله نوع خواب و عميق بودن خواب معمولاً ارثی است و اگر به اطرافيان و نسل های قبل خانواده توجه کنيد, احتمالاً در بعضی فاميلهای خود نيز اين نوع خواب و مشکل حاصله را خواهيد يافت. اين گونه اطلاعات از افراد ديگر خانواده باعث می شود که هم کودک کمتر نگران مشکلشش باشد و هم شما پيش زمينه ذهنی در مورد سن معمول قطع شب ادراری در خانواده داشته باشيد.(دکتر گاربر )

*ناتوانی در کنترل عمل دفع مدفوع

والدين معمولاً از انکه کودکشان طبق برنامه ای منظم يا در محل مناسب عمل دفع را انجام نمی دهد, بسيارعصبانی می شوند. آن ها می ترسند که اين مسأله باعث ايجاد مشکلات جدی برای کودک شود و در اين هنگام نمی دانند چه رفتاری را در پيش بگيرند. کودک نيز تحت فشار روحی قرار می گيرد و از اينکه نمی تواند عمل دفع خود را کنترل کند خجالت می کشد.

والدين بايد بدانند که کودکان حتی پس از آموختن نيز گاه گاهی نمی توانند عمل دفع خود را کنترل کنند و شلوارشان را کثيف می کنند. تين اتفاقات در کودکان 2 تا 3 ساله بسيار فراوان تر است, ولی گاهی در ميان کودکان بزرگتر هم ديده می شود که معمولاً به علت بيماری يا هيجان زياد يا نگرانی است.

با توجه به شخصيت کودکتان ممکن است ترجيح دهيد, اينگونه اتفاقات را ناديده بگيريد و يا نشان دهيد که خيلي برايتان اهميت دارد؛ ولی به ياد داشته باشيد کودکتان خيلي بيشتر از شما برای اينگونه اتفاقات ناراحت می شود. هيچ گاه او را خجالت زده نکنيد و به علت عمل دفع غيرارادی او را تنبيه نکنيد. همواره در برخورد با اينگونه مسائل خونسرد باشيد.

اگر کودک شما پس از سه يا چهارسالگی به طور مداوم خود را کثيف می کند, ممکن است دچار«بی اختياري عمل دفع» باشد. کودک ممکن است در شلوارش بطور کامل عمل دفع انجام دهد و يا صرفاًً به صورت لکه ای خودش را کثيف کند.

گرچه اين مشکل حداکثر تا شانزده سالگی از ميان خواهد رفت؛ اما بايد بدانيد که تا آن زمان اعتماد به نفس و خودانگاره کودک شديداً خدشه دار خواهد شد.

گونه های مختلفی از بی اختياری عمل دفع وجود دارد. بعضی کودکان با وجود تلاش همگان هيچگاه توالت رفتن را نمی آموزند. بعضی ديگر توالت رفتن را می آموزند ولی دوباره شروع به کثيف کردن خودشان می کنند. برخی کودکان تقريباً هر روز در شلوارشان مدفوع می کنند. در حالی که برخی ديگر چندين روز تا چندين هفته اصلاً عمل دفع انجام نمی دهند.. گروه آخر به ندرت دچار عمل دفع های تصادفی می شوند.

علل مختلفی نيز برای «بی اختياری عمل دفع» وجود دارد. در بعضی موارد نادر, بی اختياری عمل دفع واکنشی است از جانب کودک نسبت به آموزش توالت رفتن؛ بدين ترتيب که يک کودک لجباز وارد جنگ قدرت با والدين می شود و عمداً در هنگام عمل دفع بر روی توالت نمی نشيند. اين مسأله بايد با دقت و احتياط حل و رفع شود؛ زيرا می تواند به شکل مشکلی دايمی درآيد.تعداد کمی از کودکان با کثيف کردن خودشان نسبت به تنش های پيرامونشان واکنش نشان می دهند. در برخی موارد بی اختياری عمل دفع ريشة عصبی و عاطفی دارد, ولی در بيشتر مواقع مشکل جسمی و فيزيکي مطرح است. ديده شده است که در بسياری از کودکان مبتلا به بي اختياری عمل دفع يکي از والدين يا اقوام نيز به اين مشکل دچار بوده است.

در مجموع اکثريت قريب به اتفاق اين کودکان به يبوست مزمن دچارند. علت اين يبوست هرچه باشد – از جمله مسائل عاطفی برنامه غذايي نامناسب , عمل دفع دردناک, يا مشکل پزشکی – نتيجه يکسان است. کودک هرچه بيشتر مدفوع خود را نگه دارد, روده بزرگ متسع تر شده و ماهيچه هايش شل می شود. مدفوع شل بر روی مدفوع سفت قرار مي کيرد و سپس از سوراخ معقد که در اثر فشار تا حدی باز شده است , به سادگی بيرون مي آيد. اين تراوش مدفوع ممکن است چنين انگاشته شود که کودک اسهال دارد و هرگونه اقدامی برای درمان اسهال موجب بدتر شدن يبوست زمينه ای او می شود. بدين ترتيب کودک آرام آرام آگاهی از علايم توالت رفتن را از دست خواهد داد. حتی وقتی روده ها خالی باشند ممکن است هفته ها يا ماه ها طول بکشد که ماهيچه های روده دوباره سفت شوند.

کودک به تنهايي نمی تواند با کوشش و تلاش براين مشکل فايق آيد. غر زدن هم بی فايده است. البته, راهکارهايي وجود دارند که پدر و مادران می توانند برای بهبود وضع کودک خود, انجام دهند.(دکتر گاربر )

*ناتوانی در کنترل ادرار در روز

شما بايد در انتظار آن باشيد که کودک, حتی هنگامی که کاملاً به توالت رفتن عادت کرده است, گهگاه ولی نه بطور منظم در زمان بيداری شلوارش را خيس کند. اين مسأله ممکن است حتی تا سن 5 تا 6 سالگی نيز ديده شود. بهخ ويژه وقتی کودک به شدت خسته, هيجانزده يا نگران باشد. اگر اينگونه اتفاقات را ناديده بگيريد, به تدريج از تعداد اين موارد کاسته خواهد شد.

وقتي کودک بزرگتر می شود, بيشتر از شما ازپيش آمدن اين مسائل ناراحت و رنجيده می شود. بنابراين طبيعی است که وقتی کودک در طول روز شلوارش را خيس می کند شما عصبانی و ناراحت شويد, ولی فرياد کشيدن وترساندن وتنبيه کودک باعث می شود کودک بيش از بيش عصبی و ناراحت شود. بعلاوه , اين رفتار, کودک را بر می انگيزد تا با شما وارد جنگ قدرتی شود که بسيار بيش از مسألة ادرار کردن او زيان آور است.

اگر کودک به خيس کردن شلوارش در طول روز ادامه می دهد و اين کار را زياد هم انجام می دهد, ديگر نمی توانيد اين مسأله را ناديده بگيريد. شما بايد به کودک کمک کنيد تا مشکلش را حل کند. چه اين مشکل عاطفی و روحی باشد چه فيزيکی. اگر کودک پس از مدتها , دوباره شروع به خيس کردن شلوارش کرد, بايد در اين هنگام عفونت مجاری ادراری را در نظر بگيريد و با پزشک مشورت کنيد. همچنين ممکن است از نظر روحی يا روانی برای مثال به دليل دنيا آمدن خواهر يا برادر يا يک مشکل در مدرسه يا دعوا با دوستان و همکلاسيهايش مشکل داشضته باشد.

وضعيت کودک را از نظر مشکلات پزشکی ارزيابی کنيد.

کودکان زيادی را می شناسيم که برای بررسی مسايل روانی مربوط به روز ادرای مراجعه می کنند. ولی درواقع, مسألة اصلی آنها روانی يا عاطفی نيست. قبل زا آزمودن راههای مختلف, ازپزشک بخواهيد کودک را کاملاً از نظر پزشکی مورد معاينه قرار دهد. علت اصلی ممکن است عفونت مجاری ادرار, کوچکی مثانه, ضعف ماهيچه ها و يا مسأله ای مرتبط با اعصاب باشد.

ظرفيت مثانه را کنترل کنيد.

برخی از کودکان به علت آنکه مثانه شان کم حجم است و يا کنترل کافی بر روي مثانة خود ندارند, در طول روز نمی توانند ادرارشان را کنترل کنند. البته نبايد انتظار داشته باشيد مثانة کودک بيش از آنچه برای سنش مناسب است, ظرفيت داشته باشد و همواره به ياد داشته باشيد که کودکان از نظر رشد فيزيکی و تکامل با يکديگر تفاوت دارند و بعضی زودتر و بعضی ديگر ديرتر به تکامل فيزيکي می رسند.

برای کودکان سه يا چهار ساله اصلاً غير معمول نيست که گاهی شلوارشان را خيس کنند, زيرا آنچنان مشغول بازی و سرگرمی هاي مخصوص خودشان می شوند که توالت رفتن را فراموش می کنند؛ ولی اگر کودک شما بطور مداوم شلوارش را خيس می کند, دقت کنيد که چند وقت به چند وقت ادرار می کند و چقدر می تواند ادرارش را نگه دارد. اگر کودکتان نمی تواند مدت کافی ادرارش را نگه داردو يا مجبور است آنقدر زود به زود به دستشويي برود که اغلب از توالت رفتن خسته می شود, تمرين های مربوط به افزايش حجم مثانه را انجام دهيد. از روش های ارائه شده کاملاً پيروی کنيد. کودک را برای افزايش زمان نگه داشتن ادرارش تحسين کنيد و به او پاداش بدهيد.

خيس کردن های عصبی را کاهش دهيد

اگر به نظر می رسد حجم و ظرفيت مثانة کودک طبيعي است؛ ولی وقتی عصبی, مشوش, يا نگران می شود شلوارش را خيس می کند, آنگاه تمام تلاش خود را بر روی آموزش روشهای کسب آرامش   (Relaxation) متمرکز کنيد. خواهيد ديد که وقتی کودک بياموزد که آرام باشد و آرامش داشته باشد, خودبخود کمتر خودش را خيس خواهد کرد. از کودک بخواهيد روشهای کسب آرامش فوری را در مواقعی مانند هيجان, ترس و... به کار ببرد. برای نمونه ما اين روش را بر روی يکي ازکودکانی که قبل از برگزاری امتحان هايش به قدری عصبی می شد که اغلب خودش را خيس می کرد, ازمايش کرديم. او با استفاده از روشهای کسب آرامش فوری در کلاس و سر جلسة امتحان موفق شد بر اين مشکل غلبه کند و در امتحانهايش هم موفق تر باشد.(دکتر گاربر )

(فرزاد براتی مدیر روابط عمومی جمعیت همیاران سلامت روان اجتماعی استان کهگیلویه وبویراحمد)