روان‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، که به اختصار MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction) و MBCT (Mindfulness-Based Cognitive Therapy) نامیده می‌شود،
به عنوان یک رویکرد درمانی نوین، به فرد کمک می‌کند تا با تمرکز بر لحظه حال و بدون قضاوت، آگاهی خود را از افکار و احساسات افزایش دهد.
این روش ریشه در فلسفه و روانشناسی بودایی دارد و به طور خاص به کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی دیگر کمک می‌کند.

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) یک برنامه ساختاریافته است که توسط دکتر جان کابات زین در سال 1979 در مرکز پزشکی دانشگاه ماساچوست توسعه یافته است. MBSR که در ابتدا برای کمک به بیماران مبتلا به درد مزمن طراحی شده بود، برای رسیدگی به انواع مسائل سلامت جسمی و روانی از جمله اضطراب، افسردگی و اختلالات مرتبط با استرس گسترش یافته است.
سپیده سلطانی پور روانشناس و مشاور خانواده در دامه این مطلب آوره است این برنامه معمولاً  هشت هفته را در بر می گیرد و شامل مدیتیشن تمرکز حواس، یوگا و تمرینات آگاهی از بدن می شود تا توانایی شرکت کنندگان در مدیریت استرس و بهبود رفاه کلی را افزایش دهد.

MBSR شامل تمرین‌های مختلفی است که به افراد کمک می‌کند تا با توجه به تجربیات خود در لحظه حال، آگاهی بیشتری پیدا کنند. این تمرینات می‌توانند شامل مدیتیشن، تنفس عمیق و فعالیت‌های روزمره مانند غذا خوردن یا پیاده‌روی باشند. هدف از این تمرین‌ها ایجاد آرامش و افزایش هوشیاری نسبت به افکار و احساسات است.

MBCT نیز ترکیبی از تکنیک‌های شناختی و ذهن‌آگاهی است که به افراد کمک می‌کند تا افکار منفی را شناسایی کرده و از آن‌ها فاصله بگیرند. این رویکرد به ویژه برای پیشگیری از عود افسردگی مؤثر است، زیرا به افراد یاد می‌دهد که چگونه با افکار خود برخورد کنند و آن‌ها را به عنوان واقعیت‌های غیرقابل تغییر نپذیرند.

تحقیقات نشان داده‌اند که درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌توانند در کاهش علائم اضطراب، افسردگی و استرس مؤثر باشند. این روش‌ها همچنین به افراد کمک می‌کنند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند.
تمرین‌های مبتنی بر ذهن آگاهی می‌توانند به طور مؤثری تاب آوری یا resiliency را افزایش دهند. این تمرین‌ها شامل مدیتیشن، تکنیک‌های تنفسی، و روش‌های آرام‌سازی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا با استرس و اضطراب بهتر کنار بیایند

روان‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با هدف پرورش آگاهی، آرامش ذهنی و توانمندسازی فرد در مواجهه با چالش‌ها طراحی شده است.
این شکل از روان‌درمانی رویکردی است که با هدف پرورش آگاهی و آرامش ذهنی طراحی شده است. این نوع درمان به افراد کمک می‌کند تا با تمرکز بر لحظه حاضر، احساسات و افکار خود را بدون قضاوت تجربه کنند. در این فرآیند، فرد یاد می‌گیرد که چگونه به چالش‌ها و استرس‌های زندگی با نگاهی جدید و پذیرنده برخورد کند.

این روش شامل تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس آگاهانه و تمرینات بدنی است که به فرد کمک می‌کند تا به شناخت عمیق‌تری از خود و محیط اطرافش دست یابد. با تمرین مداوم، افراد قادر خواهند بود تا واکنش‌های خود را به موقعیت‌های دشوار کنترل کنند و از الگوهای منفی فکری رهایی یابند. روان‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی نه تنها به کاهش علائم اضطراب و افسردگی کمک می‌کند، بلکه توانمندسازی فرد در مواجهه با چالش‌ها و تقویت تاب آوری  را نیز به همراه دارد.

این رویکرد به افراد این امکان را می‌دهد که زندگی را با آگاهی بیشتر و کیفیت بالاتری تجربه کنند و در نهایت به افزایش سلامت اجتماعی و رضایت از زندگی منجر می‌شود.