سلامت روان از خانه شروع می‌شود.

دکترمحمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی تاب آوری معتقد است سلامت روان از خانه شروع می‌شود.
خانه اولین و مهم‌ترین محیط برای شکل‌گیری سلامت روان و تاب آوری روانی اجتماعی است.
خانه هم محل سکونت و هم اولین مدرسه احساسات، رفتار و روابط اجتماعی است که افراد از کودکی در آن رشد می‌کنند.

سلامت روان از خانه شروع می‌شود؛ جمله‌ای ساده اما عمیق که اهمیت محیط خانواده و سبک زندگی روزمره را در شکل‌گیری آرامش ذهنی و روحی نشان می‌دهد.
دکترمحمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت ملی تاب آوری معتقد است سلامت روان از خانه شروع می‌شود خانه اولین و مهم‌ترین محیط برای شکل‌گیری سلامت روان و تاب آوری روانی اجتماعی است.
خانه هم محل سکونت و هم  اولین مدرسه احساسات، رفتار و روابط اجتماعی است که افراد از کودکی در آن رشد می‌کنند.
 به گزار ش میگنا رسانه سلامت روان ایران از لحظه‌ای که کودک نخستین لبخندها و نگرانی‌هایش را با اعضای خانواده به اشتراک می‌گذارد، تأثیر محیط خانگی بر سلامت روان او آغاز می‌شود. بنابراین نمی‌توان اهمیت خانه و خانواده را در ایجاد حس امنیت، آرامش و رضایت در زندگی نادیده گرفت.

یکی از اصول اولیه سلامت روان، احساس امنیت روانی است. این امنیت در خانه شکل می‌گیرد، جایی که افراد می‌توانند بدون ترس از قضاوت یا تنبیه، احساسات و افکار خود را بیان کنند. محیطی که محبت، احترام و پذیرش در آن جریان دارد، بستر مناسبی برای رشد شخصیت سالم و مقاوم فراهم می‌کند. برعکس، محیط‌های پرتنش، پر از دعوا یا بی‌توجهی می‌توانند به مرور زمان باعث ایجاد اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری شوند. این نشان می‌دهد که سلامت روان یک فرد، تا حد زیادی ریشه در خانه و خانواده او دارد.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم سلامت روان در خانه، ارتباطات سالم است.
گفتگوهای روزمره، نحوه حل اختلافات، گوش دادن به همدیگر و بیان نیازها همگی بخش مهمی از آموزش مهارت‌های اجتماعی و احساسی به اعضای خانواده هستند. این مهارت‌ها نه تنها در خانه بلکه در محیط‌های بیرونی مانند مدرسه، محل کار و جامعه نیز کاربرد دارند. وقتی افراد در خانه یاد می‌گیرند چگونه با استرس مقابله کنند، چگونه احساسات خود را مدیریت کنند و چگونه با دیگران همدل باشند، پایه‌های سلامت روان آنها محکم می‌شود.

توجه به سلامتی جسمانی نیز بخش جدایی‌ناپذیر سلامت روان است.
تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی در خانه شکل می‌گیرند. بسیاری از اختلالات روانی با سبک زندگی ناسالم در ارتباط هستند. مثلاً کمبود خواب می‌تواند باعث افزایش اضطراب و تحریک‌پذیری شود و رژیم غذایی نامناسب با کاهش انرژی و افسردگی ارتباط دارد. بنابراین خانه نه فقط محل آرامش روانی، بلکه مرکز مدیریت سلامت جسمانی است که به طور مستقیم سلامت روان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علاوه بر این، محیط خانه می‌تواند با ایجاد حس تعلق و پذیرش، اعتماد به نفس و خودارزشمندی افراد را تقویت کند. هنگامی که افراد در خانه احساس می‌کنند که پذیرفته شده و ارزشمند هستند، توانایی مقابله با چالش‌ها و مشکلات زندگی بیرونی نیز افزایش می‌یابد. احترام به تفاوت‌ها، تشویق به استقلال و فراهم کردن فضایی برای بیان خود، همگی از جمله اقداماتی هستند که به سلامت روان کمک می‌کنند.

خانه همچنین مکانی است که می‌توان آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و هیجان را از سنین پایین آغاز کرد. وقتی کودکان یاد می‌گیرند که چگونه با ناکامی‌ها، خشم و ناامیدی مواجه شوند، این مهارت‌ها در طول زندگی آنها باقی می‌ماند و به کاهش احتمال بروز اختلالات روانی کمک می‌کند. والدینی که خود مهارت‌های کنترل هیجان و مدیریت استرس را دارند، به طور طبیعی این مهارت‌ها را به فرزندان خود منتقل می‌کنند.

یکی از مسائل کلیدی در سلامت روان، ایجاد تعادل میان کار، زندگی و تفریح است.
خانه محیطی است که می‌تواند این تعادل را برقرار کند یا برعکس، با فشارهای بیش از حد و انتظارات غیرواقعی، باعث افزایش استرس شود. ایجاد روال‌های روزمره، تفریح‌های مشترک، و فرصت‌هایی برای استراحت ذهنی و جسمی، همه به تقویت سلامت روان کمک می‌کنند.

توجه به ارتباطات دیجیتال و فناوری نیز در محیط خانه اهمیت دارد. در دنیای امروز، استفاده بیش از حد از موبایل و اینترنت می‌تواند باعث کاهش کیفیت روابط خانوادگی و افزایش اضطراب شود. ایجاد محدودیت‌های مناسب و آموزش استفاده سالم از تکنولوژی بخشی از مسئولیت خانواده‌ها برای حفظ سلامت روان است.

محیط خانه باید جایی باشد که افراد بتوانند احساسات منفی خود را بدون ترس بیان کنند و حمایت دریافت کنند. گاهی افراد ممکن است در مواجهه با مشکلات شخصی یا اجتماعی دچار اضطراب و افسردگی شوند و خانه باید مکانی برای دریافت حمایت و کمک باشد، نه مکانی که باعث افزایش فشار روانی شود. وجود فضای امن برای گفتگو، شنیده شدن و دریافت محبت و همدلی از جمله عوامل مهم در این زمینه است.

سلامت روان در خانه همچنین با آموزش مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری مرتبط است.
اعضای خانواده می‌توانند از طریق گفتگو و همکاری، راه‌های مواجهه با چالش‌ها را بیاموزند و تجربه کنند. این مهارت‌ها نه تنها در مسائل روزمره بلکه در تصمیم‌گیری‌های بزرگ زندگی نیز نقش حیاتی دارند.

یکی دیگر از ابعاد مهم سلامت روان، پرورش خلاقیت و تفکر مستقل است.
خانه باید فضایی برای خلاقیت، کنجکاوی و یادگیری فراهم کند. فعالیت‌های هنری، بازی‌های فکری، مطالعه و گفتگوهای سازنده باعث تقویت ذهن و احساس خودکارآمدی می‌شوند و به سلامت روان کمک می‌کنند.

رابطه والدین با یکدیگر نیز تأثیر مستقیمی بر سلامت روان کودکان و سایر اعضای خانواده دارد. مشاهده رفتارهای احترام‌آمیز، حل اختلافات به شیوه سالم و نمایش عشق و محبت بین والدین، الگوهای مثبت رفتاری را به فرزندان منتقل می‌کند و باعث شکل‌گیری شخصیت سالم و با ثبات روانی می‌شود.

خانه، مکانی برای توسعه مهارت‌های همدلی و روابط اجتماعی نیز هست.
وقتی اعضای خانواده با یکدیگر مهربان و دلسوز باشند، کودکان یاد می‌گیرند که در جامعه نیز با دیگران با احترام و همدلی رفتار کنند. این مهارت‌ها نقش مهمی در کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش رضایت از زندگی دارند.

علاوه بر این، ایجاد عادت‌های مثبت و روتین‌های روزانه در خانه، تاثیر زیادی بر سلامت روان دارد. نظم در خواب، تغذیه، فعالیت‌های بدنی و حتی برنامه‌های تفریحی به افراد حس کنترل و پیش‌بینی‌پذیری می‌دهد که باعث کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس می‌شود.

به طور کلی، می‌توان گفت که خانه اولین و مهم‌ترین محیط برای شکل‌گیری سلامت روان است. هر اقدامی که در جهت بهبود کیفیت روابط خانوادگی، مدیریت استرس، ارتقای مهارت‌های اجتماعی و توجه به نیازهای جسمانی و روانی اعضای خانواده انجام شود، به سلامت روان فرد و در نهایت جامعه کمک می‌کند.

دکترمحمدرضا مقدسی پدر و بنیانگذار تاب آوری ایران تاکید میکند سلامت روان از خانه شروع می‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که مسئولیت آن تنها بر عهده والدین است. هر عضو خانواده می‌تواند با مشارکت فعال، گوش دادن به دیگران، ابراز محبت و همدلی، محیط خانه را به مکانی امن و آرامش‌بخش تبدیل کند.
وقتی خانه سالم باشد، افراد در محیط بیرونی نیز انعطاف‌پذیری بیشتری خواهند داشت و می‌توانند روابط اجتماعی بهتری برقرار کنند، در محیط کار و مدرسه عملکرد بهتری داشته باشند و زندگی شادتر و رضایت‌بخش‌تری تجربه کنند.

سرمایه‌گذاری در سلامت روان خانواده، همان‌قدر که نیاز به توجه و محبت دارد، نیازمند آموزش، برنامه‌ریزی و تمرین روزانه است. با توجه به این اصول، خانه می‌تواند به مکانی تبدیل شود که سلامت روان را تقویت کند، استرس را کاهش دهد و شادی و رضایت را در زندگی همه اعضای خانواده افزایش دهد. به عبارت دیگر، خانه نه فقط یک مکان فیزیکی، بلکه قلب سلامت روان افراد است.