نقش جمعیت همیاران سلامت روان ایران و سایر فعالان مدنی در دوران بحران جنگ و سایر بحران‌های سلامت روانی اجتماعی بسیار حیاتی است.
این جمعیت‌ با بهره‌گیری از دانش تخصصی روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، برنامه‌های پیشگیرانه و مداخلات زودهنگام را اجرا می‌کنند که هدف اصلی آن‌ها کاهش بروز مشکلات روانی و اجتماعی ناشی از بحران‌ها و افزایش تاب‌آوری فردی و جمعی است.
همیاران سلامت روان و فعالان مدنی، امدادگر یا پرسنل اورژانس اجتماعی نیستند و نقش اصلی آنها در پیشگیری، آموزش، حمایت روانی-اجتماعی اولیه و ارتقاء تاب‌آوری افراد و جامعه است.
این افراد به عنوان پل ارتباطی بین نظام‌های رسمی سلامت و مردم عمل کرده و با ارائه آموزش‌ها و حمایت‌های روانی، به بهبود کیفیت زندگی و کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کنند.
در صورت بروز بحران‌های شدید روانی، ضرورت دارد افراد به متخصصان و خدمات حرفه‌ای ارجاع داده شوند
تاب‌آوری به معنای توانایی افراد و جوامع برای مقابله با فشارها و بازگشت به شرایط عادی یا حتی بهتر پس از بحران‌ها است که در این زمینه نقشی بسیار مهم دارد.

در شرایط بحران جنگ، جمعیت همیاران سلامت روان  بویژه در شبکه های اجتماعی و محلی با انتشار پیام های تخصصی سلامت روان ، راهنماهای تخصصی مانند «راهنمای سلامت روان در بحران جنگ» به افراد کمک می‌کنند تا احساسات طبیعی مانند ترس، اضطراب، خشم و اندوه را بپذیرند و با آن‌ها به شیوه‌ای سالم مواجه شوند.
 اغلب اوقات این پیام ها بر حفظ خونسردی، همکاری با امدادگران و پرهیز از انتشار اخبار نادرست تأکید دارند که همگی در افزایش تاب‌آوری روانی و اجتماعی بسیار مؤثر هستند.
 این جمعیت‌ با برگزاری کارگاه‌ها، جلسات مشاوره و آموزش مهارت‌های زندگی، به افراد کمک می‌کنند تا استرس را مدیریت کرده، روابط سالم برقرار کنند و تصمیمات بهتری بگیرند.

برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، زنان و سالمندان، اقدامات ویژه‌ای توسط همیاران سلامت روان و فعالان مدنی انجام می‌شود.
کودکان به دلیل حساسیت بالای روانی نیازمند حمایت‌های خاصی هستند که شامل مداخلات روانی-اجتماعی، بازگویی روانشناختی و بازی‌درمانی است تا بتوانند هیجانات خود را تخلیه و تاب‌آوری خود را افزایش دهند.
  برای کودکان بی‌سرپرست یا مادران از دست داده، جایگزین‌های حمایتی مانند مادران رضاعی یا تغذیه مصنوعی فراهم می‌شود تا سلامت روانی و جسمانی آن‌ها حفظ گردد.

زنان، به ویژه زنان آسیب‌دیده اجتماعی، مادران مجرد، از دیگر گروه‌های هدف هستند که جمعیت همیاران سلامت روان با ایجاد مراکز روزانه و شبانه‌روزی، خدمات نگهداری، بازتوانی و اشتغال را ارائه می‌دهند. این خدمات علاوه بر حمایت روانی، به بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان کمک می‌کند و زمینه‌ساز افزایش تاب‌آوری آن‌ها در برابر بحران‌ها می‌شود. بازتوانی و اشتغال زنان به عنوان راهکارهای کلیدی در کاهش آسیب‌های روانی و اجتماعی شناخته شده‌اند.

سالمندان نیز به دلیل چالش‌های خاص سنی و روانی، نیازمند حمایت‌های ویژه‌ای هستند که شامل حمایت عاطفی، ایجاد محیط امن و محبت‌آمیز، تشویق به مشارکت اجتماعی و حفظ استقلال است. خانواده‌ها و مراقبین نقش اساسی در بهبود سلامت روان سالمندان دارند و با گوش دادن فعال، درک متقابل و ایجاد برنامه‌های روزانه منظم می‌توانند به افزایش تاب‌آوری سالمندان کمک کنند. همچنین، توجه به علائم هشداردهنده مشکلات روانی و مراجعه به متخصصان در صورت نیاز از دیگر اقدامات مهم است.

فعالان مدنی و جمعیت همیاران سلامت روان با استفاده از رویکردهای پیشگیرانه و آموزشی، به کاهش استیگما و تبعیض‌های مرتبط با مشکلات روانی کمک می‌کنند.
آن‌ها با برگزاری سمینارها، کارگاه‌ها و جلسات گفتگو، فرهنگ سلامت روان را در جامعه ترویج داده و فضایی باز و پذیرا برای بیان مشکلات روانی فراهم می‌آورند.

این رویکرد باعث می‌شود افراد بدون ترس از قضاوت اجتماعی، به دنبال کمک‌های حرفه‌ای بروند و تاب‌آوری روانی خود را افزایش دهند.

در دوران بحران، همیاران سلامت روان نقش تسهیل‌گرانه و هماهنگ‌کننده بین سازمان‌های دولتی و غیردولتی دارند.
آن‌ها با جمع‌آوری اطلاعات محلی، آموزش و آگاه‌سازی، ایجاد هماهنگی‌های بین‌بخشی و جذب نیروهای داوطلب، به بهبود کیفیت خدمات روانی و اجتماعی کمک می‌کنند.
این فعالیت‌ها موجب ارتقای تاب‌آوری اجتماعی و تقویت مشارکت مردمی در مدیریت بحران‌ها می‌شود.

نقش جمعیت همیاران سلامت روان و فعالان مدنی در دوران بحران جنگ و سایر بحران‌های روانی-اجتماعی، ایجاد بستری برای حمایت روانی، آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت تاب‌آوری و بازتوانی گروه‌های آسیب‌دیده است.
این اقدامات به افراد کمک می‌کند تا پس از تجربه بحران، نه تنها به زندگی عادی بازگردند بلکه توانمندی‌های خود را افزایش داده و در برابر فشارهای آینده مقاوم‌تر شوند. تاب‌آوری روانی و اجتماعی، کلید مقابله با پیامدهای منفی بحران‌ها و تضمین سلامت روانی جامعه است.
جمعیت همیاران سلامت روان ایران و سایر فعالان مدنی در دوران بحران‌های جنگ و بحران‌های سلامت روانی-اجتماعی نقش بسیار مهم و حیاتی دارند که شامل افزایش توانمندی اقشار مختلف جامعه، پیشگیری از آسیب‌های روانی و اجتماعی، تسهیل جریان اطلاعات و خدمات بهداشتی، و تقویت حس مسئولیت اجتماعی و مشارکت فعال مردم است.

این جمعیت‌ به عنوان پل ارتباطی میان نظام‌های رسمی سلامت و مردم عمل می‌کنند و با ارائه خدمات مشاوره‌ای، آموزش‌های روانی و مداخلات اولیه در بحران‌ها، به بهبود وضعیت سلامت روان جامعه کمک می‌کند.

آنها با شناسایی نیازهای جامعه و مطالبه‌گری برای حقوق سلامت مردم، راه‌حل‌های محلی و مبتنی بر خرد جمعی ارائه می‌دهند و زمینه‌های ارتقاء تاب‌آوری فردی و اجتماعی را فراهم می‌آورند.

با افتخار همیاران سلامت با ایجاد فضاهای مشارکتی و تسهیل‌گرانه، به کاهش احساس تنهایی، اضطراب و افسردگی در شرایط بحرانی کمک می‌کنند و در حفظ سلامت روان کودکان، سالمندان و سایر گروه‌های آسیب‌پذیر نقش دارند.
با این حال، باید توجه داشت که همیاران سلامت روان و فعالان مدنی امدادگر یا پرسنل اورژانس اجتماعی نیستند و نقش آنها بیشتر در پیشگیری، آموزش، حمایت روانی-اجتماعی اولیه و ارتقاء تاب‌آوری است و در صورت بروز بحران‌های شدید روانی نیاز به ارجاع به متخصصان و خدمات حرفه‌ای وجود دارد.

حفظ سلامت روانی و جسمانی خود همیاران برای استمرار و اثربخشی فعالیت‌های آنها ضروری است، زیرا مواجهه مداوم با چالش‌های فردی و اجتماعی می‌تواند منجر به فرسودگی شود.

دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار رسانه تاب آور ی ایران در پایان آورده است نقش این جمعیت‌ و فعالان مدنی مکمل خدمات تخصصی است و با رویکردی علمی و مبتنی بر شواهد، به کاهش آسیب‌های روانی و اجتماعی در بحران‌ها کمک می‌کنند و مسئولیتی اجتماعی در برابر خود و جامعه ایفا می‌نمایند.