تاب‌آوری یک سفر است که همسفر و توشه آن تروما و تنش است در این سفر انسان می‌آموزد چگونه با چالش‌ها روبه‌رو شود و رشد کند.

تروما و تنش معمولی هر دو واکنش‌هایی به رویدادهای ناخوشایند هستند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در شدت و تأثیرشان بر ذهن و روان فرد است.

تنش معمولی معمولاً ناشی از فشارهای روزمره مانند مشکلات کاری، مالی یا روابط است و اغلب با گذر زمان یا با استفاده از راهکارهای مقابله‌ای کاهش می‌یابد.

اما تروما، تجربه‌ای شدید و ویرانگر است که می‌تواند ناشی از حوادثی مانند تصادف، سوگ، سوءاستفاده یا فجایع طبیعی باشد.

تروما فراتر از یک واکنش موقتی است و می‌تواند ساختار ذهنی و احساسی فرد را به طور اساسی تغییر دهد.

فردی که دچار تروما شده، ممکن است احساس امنیت، اعتماد به دیگران و حتی برداشت خود از جهان را از دست بدهد.

به عبارت دیگر، تروما نقشه ذهنی فرد از جهان را دگرگون می‌کند و باعث می‌شود فرد جهان را مکانی ناامن و غیرقابل پیش‌بینی ببیند، در حالی که تنش معمولی چنین تأثیر عمیقی ندارد.

تاب‌آوری یک سفر است که با تلاش برای بهتر شدن آغاز می‌شود.

تنش معمولی واکنش طبیعی بدن به چالش‌های روزمره است که معمولاً موقتی بوده و با استراحت یا مدیریت مناسب کاهش می‌یابد.

این نوع تنش می‌تواند حتی تا حدی مفید باشد و انگیزه‌ای برای عملکرد بهتر ایجاد کند.

اما تروما تجربه‌ای عمیق‌تر و مخرب‌تر است که از رویدادهای شدید مانند حادثه، از دست دادن عزیزان، خشونت یا سوانح غیرمنتظره ناشی می‌شود.

تفاوت اصلی تروما با تنش معمولی در این است که تروما نقشه ذهنی فرد از جهان را دگرگون می‌کند.

این تغییر می‌تواند به صورت از دست دادن احساس امنیت، فقدان اعتماد به دیگران یا تصور غیرقابل پیش‌بینی بودن زندگی ظاهر شود.

در حالی که تنش معمولاً پس از برطرف شدن علت، اثراتش نیز کمرنگ می‌شوند، تروما ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها باقی بماند و به اختلالات روانی مانند PTSD منجر شود.

تروما و تغییر نقشه ذهنی
تروما باعث می‌شود فرد دیگر نتواند به طور معمول به رویدادهای زندگی نگاه کند.

مثلاً کسی که در یک سانحه رانندگی شدید دچار تروما شده است، ممکن است هر بار که ماشین می‌راند، احساس ترس شدیدی داشته باشد یا تصاویر تصادف را به یاد آورد. این تغییر در ادراک، گاهی به گوش بزنگی یا حساسیت بیش از حد به تهدیدات احتمالی یا فلش‌بک منجر می‌شود.

در مقابل، تنش معمولی مانند نگرانی از یک امتحان یا کار، تنها باعث ناراحتی موقت می‌شود و نه تخریب بنیادین باورهای فرد به جهان. تروما همچنین می‌تواند منجر به انزوا یا اجتناب از موقعیت‌هایی شود که فرد را به خاطرات تروماتیک بازمی‌گردانند.

تروما، تجربه‌ای است که زمانی رخ می‌دهد که فرد با رویدادی مواجه می‌شود که مفروضات بنیادین زندگی را تخریب می‌کند. این مفروضات شامل باورهای عمیق به ایمنی، عدالت ، قابلیت کنترل و اعتماد به نفس است.

هنگامی که این اصول به‌طور ناگهانی و شدید مورد تهاجم قرار می‌گیرند—مانند تصادفات، سوانح طبیعی، خشونت یا از دست دادن ناگهانی عزیزان—ساختار روانشناختی فرد به هم می‌ریزد. این تجربه می‌تواند منجر به ایجاد استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب مزمن یا افسردگی شود.

کلید درک تروما، شناخت این است که این رویدادها نه‌تنها آسیب جسمی، بلکه شکستن احساس امنیت وجودی را به همراه دارند.
تفاوت تروما با تنش معمولی در این است که تروما، نقشه ذهنی فرد از جهان را دگرگون می‌کند. افراد ممکن است دیگر نتوانند به آرامش محیط اطراف اعتماد کنند یا باور به عدالت الهی یا اجتماعی را از دست بدهند. به‌عنوان مثال، یک نفر پس از تجربه حمله جسمی، ممکن است همیشه احساس خطر کند حتی در محیط‌های امن. این شکستن مفروضات بنیادین باعث می‌شود تا فرد درگیر ترس، بی‌خوابی، یا حتی ترس از برقراری روابط جدید شود. در این مرحله، تروما نه‌تنها یک حادثه گذراست، بلکه تحولی در نحوه درک فرد از خود و جهان است.
تاب‌آوری به‌عنوان فرآیندی است که در آن فرد تلاش می‌کند تا مفروضات تخریب‌شده را بازسازی کند یا با آنها کنار بیاید. تاب‌آوری به معنای نادیده گرفتن درد نیست، بلکه توانایی پذیرش واقعیت جدید و یافتن معنا در آن است.

تاب‌آوری یک سفر است که با پذیرش واقعیت‌های زندگی آغاز می‌شود.

تاب‌آوری یا توانایی بازیابی خود پس از تجربه تروما، فرآیندی کلیدی در کاهش اثرات منفی آن است.

تاب‌آوری یک سفر است که با امید به آینده شروع می‌شود.

افراد تاب‌آور معمولاً از استراتژی‌هایی مانند پذیرش واقعیت، جستجوی حمایت اجتماعی و تمرکز بر کنترل عوامل قابل تغییر استفاده می‌کنند.

درمان‌های روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا پردازش مجدد تروما نیز به افراد کمک می‌کند تا نقشه ذهنی خود را بازسازی کنند و به جای تمرکز بر ترس، بر روی منابع درونی و بیرونی خود تکیه کنند.

تاب‌آوری به معنای نادیده گرفتن درد نیست، بلکه یادگیری این است که چگونه با آن زندگی کنیم و حتی از آن رشد کنیم.
این فرآیند شامل مراحلی مانند پردازش تجربه تروماتیک، بازسازی اعتماد و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای است. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که به حمایت اجتماعی دسترسی دارند یا باورهای انعطاف‌پذیرتری نسبت به زندگی دارند، معمولاً تاب‌آوری بهتری از خود نشان می‌دهند.

راهکارهای تقویت تاب‌آوری شامل مداخلات روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، EMDR (پردازش مجدد تروما از طریق حرکات چشمی) و تکنیک‌های مدیتیشن است. همچنین، بازسازی ارتباطات اجتماعی، تمرین خودمراقبتی و پذیرش احساسات منفی به‌جای سرکوب آنها، نقش کلیدی دارد. به‌عنوان مثال، نوشتن درباره تجربه تروماتیک یا شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به فرد کمک کند تا قدرت درونی خود را مجدداً کشف کند.
نقش متخصصان روانشناسی در تاب‌آوری غیرقابل‌انکار است.
درمانگران با استفاده از رویکردهای مبتنی بر شواهد، به فرد کمک می‌کنند تا روایت جدیدی از زندگی خلق کند.
این روایت ممکن است شامل پذیرش تغییرات، یافتن هدف جدید یا تغییر باورهای محدودکننده باشد.
به‌علاوه، آموزش مهارت‌های تنظیم احساسات مانند تنفس عمیق یا تمرینات ذهن‌آگاهی، می‌تواند به کاهش علائم تروما کمک کند.
دکترمحمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه آورده است:
تاب‌آوری یک سفر است، نه یک مقصد و صد البته هر فردی ممکن است سرعت متفاوتی در بهبودی داشته باشد و این کاملاً طبیعی است.

تاب‌آوری یک سفر است که با عشق به زندگی شروع می‌شود.

در حالی که تنش معمولی بخشی طبیعی از زندگی است، تروما تغییری بنیادین در نحوه درک فرد از خود و جهان ایجاد می‌کند.

این تغییر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما تاب‌آوری نشان می‌دهد که انسان‌ها قادرند حتی پس از تجربه‌های سخت، به زندگی پرمعنا بازگردند.

برای دستیابی به این هدف، شناخت تفاوت بین تنش و تروما، جستجوی کمک حرفه‌ای و تقویت شبکه حمایتی از جمله اقدامات مؤثر هستند. تروما ممکن است نقشه ذهنی ما را تغییر دهد، اما تاب‌آوری به ما کمک می‌کند تا آن نقشه را با خطوط جدیدی از امید و مقاومت تکمیل کنیم.
مهم این است که بدانیم تروما ممکن است مفروضات ما را به چالش بکشد، اما با حمایت، صبر و اقدامات هدفمند، می‌توانیم از آن عبور کنیم و حتی از این تجربه راهنمایی‌هایی برای رشد شخصی کسب کنیم. به یاد داشته باشیم که تاب‌آوری تنها به معنای بازگشت به حالت قبل نیست، بلکه ساخت دوباره و محکمتر در برابر بحران‌های آینده است.