تاب‌آوری و معیشت پایدار در جوامع عشایری از اهمیت زیادی برخوردار است.
این جوامع به دلیل وابستگی به منابع طبیعی و شرایط محیطی، نیازمند استراتژی‌های خاصی برای حفظ پایداری هستند.جوامع عشایری باید به طور مداوم در برابر چالش‌های محیطی مانند تغییرات آب و هوایی و خشکسالی پاسخگو باشند تا تاب‌آوری خود را حفظ کنند.
استفاده از دانش بومی و سنتی در مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی می‌تواند به پایداری کمک کند.
ایندر حالی است که آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد روش‌های پایدار و بهداشتی به اعضای جامعه عشایری برای بهبود شرایط زندگی ضروری است.
تاب‌آوری در جوامع عشایری به توانایی آن‌ها در مقابله با تغییرات محیطی، اجتماعی و اقتصادی و حفظ تعادل زندگی در شرایط بحران اشاره دارد.
این مفهوم در میان عشایر که سال‌هاست با چالش‌هایی مانند خشکسالی، کاهش مراتع و تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم می‌کنند، به عنوان راهکاری حیاتی برای بقا و پایداری شناخته می‌شود.
معیشت پایدار عشایر نیز به تأمین نیازهای اساسی این جوامع (مانند دسترسی به آب، مرتع، دام و بازارهای فروش) بدون آسیب رساندن به اقلیم یا منابع طبیعی و فرهنگی آن‌ها اشاره دارد. ترکیب تاب‌آوری با معیشت پایدار، عشایر را قادر می‌سازد تا ضمن حفظ هویت سنتی، با تحولات مدرن سازگار شوند. این امر مستلزم توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و فرهنگی است که همگی در شبکه پیچیده‌ای با یکدیگر ارتباط دارند.
عشایر برای قرن‌ها از استراتژی‌های سنتی مانند کوچ‌روی، دامداری پایدار و استفاده هوشمندانه از منابع طبیعی بهره برده‌اند.
کوچ‌روی نه تنها به بهینه‌سازی استفاده از مراتع کمک می‌کند، بلکه از تخریب اکوسیستم‌های شکننده جلوگیری می‌کند.
با این حال، چالش‌های امروزی مانند تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها، تصرف غیرقانونی اراضی مرتعی توسط سودجویان، و سیاست‌های ناکارآمد دولتی، این الگوها را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
به عنوان مثال، خشکسالی‌های مکرر منابع آب و مرتع را کاهش داده و عشایر را وادار به تغییر مسیر کوچ یا کاهش تعداد دام می‌کند.
این مسائل نه تنها تهدیدی برای معیشت عشایر است، بلکه پایداری کلی اکوسیستم‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک را نیز به خطر می‌اندازد.
پایداری معیشت عشایری مستلزم ترکیبی از حفظ دانش بومی و بهره‌گیری از نوآوری‌های مدرن است.
اولین عنصر، تقویت امنیت غذایی و دسترسی به بازارهای عادلانه برای محصولات دامی و دست‌سازهای عشایری است.
دوم، حمایت از کوچ‌روی هوشمند با استفاده از فناوری‌هایی مانند سامانه‌های هواشناسی پیشرفته و نقشه‌برداری ماهواره‌ای برای پیش‌بینی شرایط مراتع.
سوم، تنوع‌بخشی به اقتصاد عشایر از طریق گردشگری اکولوژیکی، صنایع دستی، و کشاورزی کم‌آب می‌تواند وابستگی صرف به دامداری را کاهش دهد.
وبه همین گونه تأمین حقوق قانونی عشایر برای دسترسی به اراضی مرتعی و مشارکت آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با منابع طبیعی، از جمله موارد ضروری برای معیشت پایدار است.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، تعارض بین سبک زندگی عشایری و برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای دولت‌هاست که اغلب منجر به تحدید حرکت عشایر و تخصیص اراضی مرتعی به پروژه‌های صنعتی می‌شود.
نابرابری در دسترسی به خدمات پایه مانند آموزش، بهداشت و بیمه درمانی، توان عشایر را در مقابله با بحران‌ها کاهش می‌دهد.
فشارهای فرهنگی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند؛ جوانان عشایری به دلیل جذب فرهنگ شهری و کاهش علاقه به ادامه سبک زندگی سنتی، تمایل کمتری به یادگیری دانش کوچ‌روی و مهارت‌های دامداری از نسل قبل دارند.
این مسائل در کنار تغییرات اقلیمی، نیازمند رویکردهای جامع برای تقویت تاب‌آوری است.
راهکارهای مؤثر باید بر مشارکت عشایر در طراحی و اجرای برنامه‌ها تأکید کنند.
ایجاد همکاری‌های بین‌قطاعی بین دولت، سازمان‌های غیردولتی و بخش خصوصی می‌تواند به توسعه زیرساخت‌های مناسب (مانند آب‌انبارها و مراکز بهداشت متحرک) کمک کند.
آموزش جوانان عشایری در زمینه‌هایی مانند مدیریت منابع طبیعی، فناوری اطلاعات و کارآفرینی، می‌تواند جذابیت سبک زندگی عشایری را برای نسل جدید افزایش دهد. همچنین، ترویج بازارهای محلی و بین‌المللی برای محصولات عشایری (مانند قالیچه‌بافی و لبنیات سنتی) می‌تواند درآمد آن‌ها را تنوع ببخشد.
دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در پایان آورده است تدوین قوانین حمایتی که حقوق عشایر را در استفاده از منابع طبیعی تضمین کند و مجازات تصرف غیرقانونی اراضی را سخت‌گیرانه اعمال نماید، از جمله اقدامات ضروری برای تأمین آینده پایدار این جوامع است.
۷ بازدید
۰ امتیاز
۰ نظر
هنوز هیچ نظری ثبت نشده است !
