روانشناسی روابط زناشویی بررسی می‌کند که چگونه عوامل روانی، اجتماعی و ارتباطی بر تعاملات زوجین و پایداری ازدواج تأثیر می‌گذارند.

این حوزه تأکید دارد که ایجاد ارتباط مؤثر، همدلی، احترام متقابل و مدیریت تعارضات، از جمله ارکان اساسی سلامت روانی این روابط است.
از سوی دیگر، تاب‌آوری همسران به توانایی آنها در مقابله با چالش‌ها، تغییرات ناگهانی و استرس‌های زندگی مشترک را بررسی میکند که از طریق انعطاف‌پذیری، حمایت عاطفی، تطابق با شرایط جدید و حفظ اهداف مشترک تقویت می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که زوج‌هایی که به ایجاد فضای امن روانی، تقویت اعتماد و استفاده از راهبردهای حل مسئله متعهد هستند،از تاب‌آوری بالاتری برخوردارند و می‌توانند با بحران‌هایی مانند مشکلات مالی، بیماری یا تغییرات دوران زندگی، به شیوه‌ای سازنده کنار بیایند.
ترکیب عوامل روانشناختی مؤثر در ارتباطات و تقویت تاب‌آوری فردی و جمعی، نقش کلیدی در استحکام و پایداری روابط زناشویی ایفا می‌کند.


تاب آوری همسران یکی از مفاهیم کلیدی در روانشناسی روابط زناشویی است که در سال‌های اخیر توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. این مفهوم به توانایی زوج‌ها برای مقابله با چالش‌ها، انعطاف‌پذیری در برابر مشکلات و حفظ استحکام رابطه در شرایط دشوار اشاره دارد.

مفهوم و تعریف تاب‌آوری همسران

تاب آوری همسران به توانایی زوج‌ها برای تحمل و غلبه بر مشکلات، درگیری‌ها و عوامل استرس‌زا در عین حفظ یک پیوند قوی و سالم گفته می‌شود. این مفهوم در واقع بیانگر سازگاری، رشد و شکوفایی زوجین در مواجهه با ناملایمات زندگی مشترک است.
سورجاه و همکاران (2021) تاب آوری زوجین را پویایی و پایداری رابطه همسران تعریف کرده‌اند که به آنها امکان می‌دهد در شرایط دشوار نیز انسجام و کیفیت رابطه خود را حفظ کنند.

تاب آوری زوجین یک پدیده رابطه‌ای است که شامل توانمندسازی متقابل، آسیب‌پذیری سالم و آگاهی در مواجهه موفق با استرس‌ها می‌باشد. طبق مطالعات، زوج‌های تاب‌آور حتی در صورت مواجهه با بحران‌هایی مانند زوال عقل، قادرند زندگی “عادی” و فعالیت‌های مشترک خود را حفظ کنند و به قول کان وی و همکاران (2020)، این احساس را داشته باشند که “به خوبی کنار می‌آیند” و “به خوبی زندگی می‌کنند”.

ویژگی‌های همسران تاب‌آور

همسران تاب‌آور دارای ویژگی‌های برجسته‌ای هستند که به آنها در عبور از چالش‌های زندگی مشترک کمک می‌کند. این زوج‌ها توانایی برقراری ارتباط موثر، نشان دادن همدلی، حمایت از یکدیگر و همکاری برای رسیدگی سازنده به مسائل را دارند که در نهایت به افزایش رضایت زناشویی و رفاه کلی آنها منجر می‌شود. از مشخصه‌های بارز همسران تاب‌آور، دلبستگی ایمن است که به آنها اجازه می‌دهد بدون نیاز به کنترل‌گری یکدیگر، خواسته‌هایشان را با هم مطرح کنند. زوج‌هایی که قادر به حفظ تعادل پایدار در احساسات و هیجانات مثبت‌شان هستند، در مواجهه با سختی سازگاری بیشتری نشان می‌دهند.

همسران تاب‌آور همیشه به عنوان یار و تکیه‌گاهی مهربان برای یکدیگر عمل می‌کنند و این حمایت متقابل را از یکدیگر دریغ نمی‌کنند.

آن دسته از همسرانی که روابط مثبتی دارند و در کنار یکدیگر به عنوان حامی و همراه همیشگی هویت یافته‌اند، حتی در صورت بروز مشکلات و مواجهه با بحران‌های احتمالی، استرس کمتری تجربه می‌کنند و رابطه تاب‌آوری را تجربه می‌کنند.

 اصل پاسخگویی و در دسترس بودن در تاب‌آوری همسران

یکی از اصول بنیادین تاب‌آوری همسران، در دسترس بودن و پاسخگویی به نیازهای یکدیگر است. این اصل در عین سادگی، بسیار موثر عمل می‌کند و به تقویت حس اعتماد و امنیت در رابطه می‌انجامد. برای مثال، هنگامی که همسرتان خسته از یک روز کاری به منزل برمی‌گردد، کافی است هم‌کلام او باشید و به درد و دل‌هایش گوش کنید، یا بچه‌ها را سرگرم کنید تا او بتواند استراحت کند.

این توجهات ساده نشان می‌دهد که شما به همسر خود و نیازهایش اهمیت می‌دهید.

نیازی نیست کار پیچیده‌ای انجام دهید؛ همین که در مواقع لزوم پاسخ به‌هنگام و متناسب با نیاز همسرتان را مد نظر داشته باشید، بخش عمده‌ای از این مسیر را پیموده‌اید. مقابله با استرس به عنوان یک زوج، برای کیفیت و رضایت رابطه زناشویی بسیار مهم است، به ویژه در مواقع سخت.

تاب‌آوری همسران منوط به همراهی و همگامی با یکدیگر است و این همگامی در لحظات بحرانی اهمیتی دوچندان می‌یابد.

نقش نگرش مثبت و شوخ‌طبعی در تاب‌آوری همسران

اتخاذ نگرش مثبت و تصمیم برای “مبارزه کردن” با ناملایمات، تاب‌آوری زوجین را به طور چشمگیری تقویت می‌کند. در ادبیات پژوهشی مرتبط با تاب‌آوری همسران، از شوخ‌طبعی به عنوان ابزاری قدرتمند برای کمک به خوش‌بینی و حفظ فضای مثبت در رابطه یاد شده است.

شوخ‌طبعی و گشاده‌رویی از اصول هفت‌گانه تاب‌آوری همسران به شمار می‌رود که می‌تواند تنش‌های موجود در رابطه را کاهش دهد و فضایی صمیمانه‌تر ایجاد کند. داشتن نگاه مثبت به آینده و باور به توانایی عبور از چالش‌ها به عنوان یک تیم، از عوامل تعیین‌کننده در تاب‌آوری زوجین است.

همسرانی که می‌توانند در شرایط سخت نیز لحظات شاد و مفرحی را با یکدیگر تجربه کنند، معمولاً در عبور از بحران‌ها موفق‌تر هستند و پیوند عمیق‌تری با یکدیگر برقرار می‌کنند. توانایی خندیدن به مشکلات و دیدن جنبه‌های مثبت حتی در شرایط دشوار، مهارتی ارزشمند در تقویت تاب‌آوری زوجین محسوب می‌شود.

توانمندسازی متقابل و حمایت در تاب‌آوری همسران

توانمندسازی متقابل، یکی از ارکان اساسی تاب‌آوری همسران است که به معنای تقویت و پرورش توانایی‌های یکدیگر در مواجهه با چالش‌هاست. زوج‌هایی که به رشد و شکوفایی یکدیگر کمک می‌کنند، در شرایط بحرانی نیز قادرند از منابع روانی و عاطفی یکدیگر برای حل مسائل بهره ببرند. حمایت عاطفی و فکری از همسر، به ویژه در مواقعی که او آسیب‌پذیر است، نقش مهمی در تقویت تاب‌آوری زوجین ایفا می‌کند.

همسران تاب‌آور حس می‌کنند که در مواجهه با مشکلات تنها نیستند و می‌توانند روی حمایت یکدیگر حساب کنند. این اطمینان خاطر به آنها انگیزه و قدرت بیشتری برای مقابله با نامرادی‌ها می‌دهد. کان وی و همکاران (2020) نشان داده‌اند که زوج‌ها اغلب تاب‌آوری را به عنوان فرآیندی مشترک برای حفظ رابطه و با هم بودن خود می‌بینند، که این نگرش مشترک خود عاملی قدرتمند در افزایش توان مقابله با استرس‌هاست.

تاب آوری همسران چیست؟

تاب‌آوری همسران مفهومی چندبعدی است که از عناصر متعددی تشکیل شده و می‌تواند کیفیت زندگی زناشویی را به طور چشمگیری افزایش دهد. ارتباط موثر، پاسخگویی به نیازهای یکدیگر، نگرش مثبت، شوخ‌طبعی، توانمندسازی متقابل و حمایت از یکدیگر، از جمله اصول اساسی در تقویت تاب‌آوری همسران هستند.

دکتر محمدرضامقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در پایان آورده است با تقویت این جنبه‌ها، زوج‌ها می‌توانند در برابر مشکلات و چالش‌های زندگی مشترک، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند و از دل سختی‌ها، رابطه‌ای قوی‌تر و عمیق‌تر را بنا نهند.