اختلال شخصیت خودشیفته یا NPD چیست؟

اختلال شخصیت خودشیفته یا نارسیسم از اعضای خوشه B اختلالات شخصیت است.
افراد مبتلا به این دسته از اختلالات، در مدیریت هیجانات خود مشکل دارند.
نارسیسم، نام خود را از افسانه‌ای یونانی گرفته که در آن شکارچی‌ای به نام نارسیسوس تصویر خود را در استخر آب می‌بیند و عاشق او (خودش) می‌شود.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، خودپنداره‌ای آرمانی و احساسی غیر واقعی از برتری خود دارد.
این ویژگی‌ها می‌توانند نشان دهنده‌ی فقدان اعتماد به نفس و احساس عمیق نا امنی باشند که احتمالا شخص از آنها آگاه نیست.

شیوع NPD

تحقیقات نشان داده است که اختلال شخصیت خودشیفته NPD بر ۶.۲ درصد جمعیت شامل ۷.۷ درصد مردان و ۴.۷ درصد زنان تاثیر می‌گذارد.

علایم اختلال شخصیت خودشیفته

شیوه‌ای که افراد مبتلا به NPD خود را در نظر می‌گیرند، می‌تواند با تصویری که دیگران از آنها دارند کاملا متفاوت باشد. ویژگی‌های کلیدی این اختلال عبارت است از:

• نیاز به تحسین
• الگویی از خود بزرگ بینی
• فقدان همدلی با دیگران

مشخصه های این عارضه که احتمالا برای دیگران قابل توجه هستند، شامل موارد زیر است:

• اشتیاق به توجه و تحسین
• داشتن عزت نفس شکننده و احساس نا امیدی زمانی‌که تحسینی در کار نباشد
• داشتن احساس برتری افراطی
• اغراق در روابط صمیمانه با دیگران مخصوصا آنهایی که ثروتمند یا دارای موقعیت‌های ویژه هستند
• بیش بها دادن به دستاوردها و استعدادهای خود
• بی ارزش ساختن دستاوردهای دیگران
• شیفتگی نسبت به موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی، کمال و عشق
• اعتقاد به بی همتا بودن و اینکه تنها افراد خاصی آن ها را می فهمند
• داشتن حس استحقاق (مثلا فرد انتظار دارد چون از دیگران برتر است، نباید پشت چراغ قرمز بایستد)
• سود جویی از دیگران برای رسیدن به اهداف خود
• ناتوانی یا بی میلی در شناخت احساسات و نیازهای دیگران
• داشتن حس حسادت و اعتقاد به اینکه دیگران به آن ها حسودی می‌کنند
• رفتار کردن به شیوه‌ای که برای دیگران متکبرانه به نظر می‌آید
• نشان دادن مسحورشدگی و بعد به سرعت آشفته یا خشمگین شدن
• به فراوانی درباره دغدغه های خود صحبت کردن اما فقدان علاقه به دغدغه‌های دیگران
• پرخاشگری زمانی‌که با تهدیدی نسبت به ایگوی خود مواجه می‌شود

سایر ویژگی‌ها که ممکن است ارتباط آشکار کمتری با خودشیفتگی داشته باشند، شامل موارد زیر است:

• احساس شرم، حقارت و پوچی در زمان نا امیدی
• بی اشتیاق نسبت به امتحان کردن کارهای جدید به دلیل ترس از شکست
• مشکل در حفظ روابط
• احساس بیگانگی و قطع ارتباط هیجانی با دیگران
• موفقیت زیاد به دلیل اعتماد به نفس بیش از حد اما اختلالِ عملکرد در مواجهه با شکست یا انتقاد
• سو ظن
• انزوای اجتماعی
• مشکل در تنظیم هیجانات

اختلالات دیگر مانند افسردگی و بی اشتهایی عصبی می توانند با NPD همراه باشند.

انواع اختلال شخصیت خودشیفته

NPD اختلالی طیفی است و علایم می‌توانند در دامنه‌ای از خفیف تا شدید وجود داشته باشند. متخصصان همچنین دو نوع فرعی را برای این اختلال مطرح می‌کنند:

نوع فرعی خود بزرگ‌بین: با ویژگی‌های خود بزرگ پنداری بیش از حد، پرخاشگری و جسارت

نوع فرعی آسیب‌پذیر: با ویژگی‌های حساسیت بیش از حد و دفاعی بودن

علل اختلال شخصیت خودشیفته

بااینکه علل دقیق اختلالات شخصیت روشن نیست، احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آنها دخیل هستند.

برای مثال، تجربه‌ی موارد زیر طی دوران کودکی ممکن است خطر ابتلای بعدی به NPD را افزایش دهد:

• پاداش دهی بیش از حد یا توجه و محبت افراطی
• انتظارات زیاد و بیش از حد (از سوی مراقبین)
• مراقبت غیر قابل پیش بینی یا غفلت
• تروما
• سو رفتار
• طرد
• استرس نیز می‌تواند نشانگان اختلال شخصیت را تشدید کند.

عوارض اختلال شخصیت خودشیفته

فرد دارای NPD ممکن است در معرض خطرات زیر نیز باشد:

• مشکلات در روابط
• مشکلاتی در کار یا محیط تحصیل
• افکار یا رفتارهای خودکشی

همچنین ممکن است خطر عوارض قلبی عروقی وجود داشته باشد. بعضی تحقیقات نتیجه گرفته‌اند که مردان مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته NPD سطوح بیشتری از هورمون استرس به نام کورتیزول را در خون خود ترشح می‌کنند. این مسیله با خطر بالاتر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی ارتباط دارد.

فرد دارای NPD ممکن است در معرض خطرات زیر نیز باشد:

• مشکلات در روابط
• مشکلاتی در کار یا محیط تحصیل
• افکار یا رفتارهای خودکشی

همچنین ممکن است خطر عوارض قلبی عروقی وجود داشته باشد. بعضی تحقیقات نتیجه گرفته‌اند که مردان مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته NPD سطوح بیشتری از هورمون استرس به نام کورتیزول را در خون خود ترشح می‌کنند. این مسیله با خطر بالاتر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی ارتباط دارد.

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته NPD چالش‌برانگیز است. زیرا چندین نوع از اختلالات شخصیت و ویژگی‌ها هستند که با یکدیگر همپوشانی دارند. همچنین فرد ممکن است همراه با NPD به عارضه‌های دیگری نیز مبتلا باشد.

به علاوه، افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته NPD ممکن است متوجه نشوند که مشکلاتی که در زندگی‌شان وجود دارد از رفتار خودشان سرچشمه می‌گیرد و در مقابل آنها، دیگران را سرزنش می‌کنند.

شخص مبتلا ممکن است به شدت به انتقادات یا توهین‌های ادراک شده حساس باشد و این شرایط را برای دیگرانی که می‌خواهند درباره رفتار آن‌ها و رنجی که از آن‌ها می‌برند صحبت کنند، دشوار می‌سازد.

برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته، روانپزشک نیاز دارد تا پیشینه روانی و جسمی فرد را ارزیابی کند و آزمون های لازم را اجرا کند. آنها برای ارزیابی ملاک‌های اختلال، از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانشناختی (DSM-5) استفاده می‌کنند.

درمان اختلال شخصیت خودشیفته

هیچ علاج قطعیی برای اختلال شخصیت خودشیفته NPD وجود ندارد، اما درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا بر مشکلات زیربنایی غلبه کنند و برخی رفتارهای ناکارآمد خود را تغییر دهد.

اگر اختلال شخصیت خودشیفته NPD همراه با یک اختلال دیگر مانند افسردگی یا اضطراب رخ دهد، دارو ممکن است کمک کننده باشند. با این حال درمان عمده NPD، روان درمانی است. روان درمانی می‌تواند به فرد یاری برساند تا:

• علت پنهانی رفتار خود را درک کند
• هیجانات خود را به طرز موثرتری مدیریت کند
• بیاموزد که مسیولیت اعمال خود را بپذیرد
• یاد بگیرد تا روابط سالم‌تری برقرار کند
• عزت نفس خود را بازیابی کند
• انتظاراتش را از خود و دیگران متعادل سازد
• تاثیر رفتار خود را بر دیگران بفهمد

درمان شناختی رفتاری CBT، خانواده درمانی و گروه درمانی، انواعی از روان درمانی هستند که می‌توانند در بهبود علایم اختلال شخصیت خودشیفته موثر واقع شوند. هدف CBT، شناسایی عقاید و رفتارهای آسیب‌زا و ناسالم و جایگزین کردن آنها با موارد مثبت و سالم است.

زندگی با فرد دچار اختلال شخصیت خودشیفته

زندگی با اختلال شخصیت خودشیفته NPD می‌تواند برای افراد مبتلا و نزدیکان آنها چالش‌انگیز باشد، اما درمان و حمایت می‌تواند کیفیت زندگی این افراد و اطرافیان آن‌ها را بهبود بخشد. هر کسی که نسبت به ابتلا به NPD مشکوک است می‌تواند از ملاقات با یک روان درمانگر یا حضور در جلسات روانشناسی نفع ببرد.

برای اطرافیان در هر نوع رابطه‌ای با یک شخص مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته NPD نکات زیر می‌تواند مفید باشد:

• یک شبکه حمایتی شامل اعضای خانواده و دوستان تشکیل دهید
• علایق مستقل از طریق کار، فعالیت‌های داوطلبانه یا سرگرمی‌ها را دنبال کنید
• از فنون سالم حل تعارض استفاده کنید
• سعی کنید زمانی که درباره چگونگی تاثیر رفتار فرد مبتلا بر خود صحبت می‌کنید، آرامش‌تان را حفظ کنید
• با یک گروه حمایتی در ارتباط باشید

از آنجایی که احتمال تجربه‌ی بدرفتاری از جانب فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته وجود دارد، خدمات مشاوره نیز برای کسانی که با این افراد در ارتباط اند، در دسترس است.

 
منبع : سها