ریتالین نوعی داروی محرک که بیشترین کاربرد آن برای کنترل اختلال بیش فعالی و تمرکز و توجه می باشد. اما به دلیل ویژگی هایش بسیاری از افراد تحصیل کرده برای افزایش تمرکز و شب بیداری از آن استفاده می کنند. ریتالین از جمله مواد محرک می باشد که اغلب برای رقابت در کنکور و داوطلبان رشته هایی چون پزشکی استفاده می شود. بی توجهی به عوارض و پیامدهای مصرف آن منجر به ایجاد مشکلاتی برای فرد خواهد شد. در نهایت مصرف خودسرانه آن خطرات جبران ناپذیر و حتی مرگ را در پی خواهد داشت

ریتالین یا متیل فنیدات بیشتر به عنوان دارویی برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در کودکان شناخته می شود. این دارو با تغییر مقدار خاصی مواد شیمیای طبیعی در مغز اثر می کند. با مصرف آن توانایی فرد برای توجه، تمرکز بر یک فعالیت و کنترل مشکلات افزایش پیدا می کند. همچنین به فرد در بهبود مهارت های گوش دادن و سازماندهی وظایف کمک می کند. یکی دیگر از مصارف دارویی آن جهت کنترل اختلال حمله خواب (نارکولپسی) می باشد.

امروزه مصرف ریتالین توسط دانشجویان و داوطلبان کنکور بسیار ترویج یافته است. آن ها از این دارو برای افزایش تمرکز و بیخوابی استفاده می کنند. این در حالی است که اغلب مصرف کنندگان از عوارض و خاصیت اعتیاد آوری آن آگاهی لازم را ندارند.

مصرف ریتالین می تواند باعث بروز خطرات متعددی از تغییرات جسمی و روانی یا حتی مرگ شود. خطرات این دارو در صورتی که تحت نظارت و با تجویز پزشک باشد قابل کنترل است. معمولا به علت خطرات و عوارض بالای ریتالین، مصرف این دارو برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شود. مهم ترین خطرات مصرف ریتالین را در ادامه مرور می کنیم.

مرگ ناگهانی در مبتلایان به مشکل جدی قلبی
در کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری های جدی قلبی یا مشکلاتی در ساختار و شکل قلب موارد متعددی از مرگ ناگهانی گزارش شده است. در این بیماران داروهای محرک تا حد امکان تجویز نمی شود. در صورت وجود مشکلات قلبی لازم است حتما با پزشک به همراه ارائه پرونده پزشکی مطرح شود.

افزایش فشار خون و ضربان قلب
به طور کلی ریتالین باعث افزایش فشار خون و ضربان قلب می شود که با توجه به محدود بودن این تغییرات خطر چندانی برای افراد سالم ندارد. با این حال لازم است مصرف این دارو در افراد مبتلا به فشار خون بالا و تپش قلب با احتیاط انجام شود.

اختلالات روانی حاد
در مبتلا به برخی اختلالات روانی دیگر مصرف ریتالین ممکن است باعث تشدید و حاد شدن شرایط اختلال شود. افرادی که به اختلالات افسردگی و دو قطبی مبتلا هستند یا خود و خانواده آن ها سابقه خودکشی دارند؛ نیاز به بررسی بیشتری برای تجویز داروهای محرک دارند. همچنین مصرف ریتالین ممکن است باعث بروز توهم، هذیان و شیدایی در کودکان شود.

مشکلات رشدی
کودکان مصرف کننده ریتالین در افزایش قد و وزن نسبت به همسالان خود رشد کمتری نشان می دهند. هر چند این کاهش رشد به میزان نگران کننده ای نیست اما لازم است کودکان مصرف کننده تحت نظارت قرار گیرند و روند رشدی آن ها بررسی شود. کودکانی که در روند رشدی آن ها کاهش مشاهده می شود ممکن است با تشخیص پزشک نیاز به قطع مصرف پیدا کنند.

نعوظ دردناک
مصرف کنندگان ریتالین ممکن است دوره های طولانی مدت و دردناک از نعوظ را تجربه کنند. خطر این وضعیت در زمانی است که درد به شکل غیر قابل تحملی افزایش پیدا کند و حتی به جراحی نیاز باشد. این شرایط باید فورا با پزشک در میان گذاشته شود و در صورت لزوم تغییراتی در برنامه درمانی صورت پذیرد.



تداخل دارویی ریتالین
بسیاری از داروها در صورتی که همراه یکدیگر مصرف شوند برای فرد عوارض شدیدی دارند و گاهی بسیار خطرناک هستند. بعضی از داروهای ضد افسردگی در صورتی که همزمان با ریتالین مصرف شوند ممکن است اثرات خطرناکی از جمله فشار خون داشته باشند. بعضی از داروها از جمله داروهای موسوم به سه حلقه ای مورد استفاده در درمان افسردگی در صورت مصرف همزمان با ریتالین ممکن است اثر خود را از دست بدهند. ریتالین همچنین ممکن است اثر داروهای مورد نیاز برای فشار خون بالا را کاهش دهد و نقش خنثی کننده داشته باشد.

اعتیاد به ریتالین

ریتالین با وجود ماده مؤثری به نام آمفتامین که نوعی از مواد محرک است ساختار شیمیایی شبیه به مخدر شیشه دارد. هر چند اعتیاد و عوارض این دارو از شیشه بسیار کمتر است اما همچنان این ماده می تواند باعث وابستگی به ویژه وابستگی روانی در مصرف کننده شود. به خصوص در افرادی که سابقه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل را دارند تجویز این دارو باید با احتیاط بیشتری صورت پذیرد. به همین دلیل قطع دارو باید تدریجی باشد و بعد از قطع مصرف نیز نشانه های ترک یا اختلالات روانی پیگیری شود

عوارض مصرف ریتالین
ریتالین همانند هر داروی دیگری در کنار اثر درمانی خود، عوارض جانبی نیز دارد. در بعضی موارد ممکن است این عوارض بسیار شدید باشد و باعث بروز مشکلات جدی دیگری شوند که در این شرایط لازم است برای قطع آن با متخصص مشورت شود. عوارض مصرف ریتالین نسبت به بسیاری از داروهای دیگر شدیدتر است و به هیچ وجه نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف شود. مهم ترین عوارض آن عبارتند از:

خارش پوستی
کهیر
تب
کاهش اشتها
تغییرات فشار خون
تپش قلب
بی نظمی ضربان قلب
شکم درد
گلو درد
کاهش وزن
حالت تهوع
سردرد و سرگیجه
بی خوابی یا خواب آلودگی